Edward Hallett Carr’ın Bolşevik Devrimi’nin “Ekonomik Düzen” başlığını taşıyan bu cildinde devrimin hemen sonrasındaki tarım, sanayi, ticaret, emek ve sendika, dağıtım ve para politikaları inceleniyor. Devrimin ekonomik hayata etkileri, savaş komünizmi, NEP dönemi ve planlamanın ilk adımları 1917-1923 arasının alt kronolojik dönemleri olarak ele alınıyor. Bir krizin, yoğun mücadelelerin, teori ve programla gerçek hayat arasındaki zıtlıkların tarihidir bu cilt: Bir yandan devrim için siyasi iktidarın alınmasının yetmediği ortaya çıkar, diğer yandan Bolşeviklerin Rusya’da sosyalizme geçiş için desteğini umdukları Avrupa devrimi gelmemektedir… Burada anlatılan tarihin, sosyalizm düşüncesinin nasıl devletçiliğe itildiğinin, devletçiliğin sınırları içine hapsolduğunun tarihi olduğu da söylenebilir; Carr?ın bugünkü okurları için, “duvarın yıkılışını” görmüş yirminci yüzyıl sonundaki okurları için kitabın taşıdığı anlam da bizce budur.
E. H. Carr, Önsöz, 1951, Cilt 2, s. 5-6
Bu eserin birinci cildine yöneltilen eleştirilerden en inandırıcı olanı, Sovyet rejiminin ilk yıllarındaki siyasal ve anayasal düzenlemeleri, bunları geniş ölçüde dayatan ve açıklayan ekonomik şartları ele almadan önce anlatmaya kalkışmakla, normal düzeni tersine çevirdiğim suçlamasıydı. İkinci cildin ilk ciltten bir yıl sonra yayınlanması, birbirine sıkı sıkıya bağlı bu iki konunun, şimdi birlikte incelenmesini sağlayacaktır; ve bu şaşırtıcı seçimi yapmak zorunda kaldığım için, önce içinde yer aldıkları siyasal çerçeveyi saptamaksızın dönemin karmaşık ekonomik gelişmelerini inceleyerek işi kolaylaştırmış olmam gerektiğine tamamen ikna olmuş değilim. Şimdi bile tablo henüz tamamlanmış değil, çünkü Sovyet Rusya’nın o yıllardaki dış ilişkileri gelecek yıl yayına hazır olacak üçüncü ciltte yer almaktadır.
Elinizdeki bu kitapta düzenlemeyle ilgili tuhaf sorunlar ortaya çıktı. Ekonominin her bir kısmı diğer bütün kısımlarına bağlı olduğundan, şüphesiz burada, Sovyet ekonomisini başlıca sektörlerine ayırmak zorunluydu. Daha az açık olarak görünen şey ise bu cildin kapsadığı dönem içinde alt dönemlere göre yeni bir bölümlemenin de kaçınılmaz oluşuydu. İlk bakışta, örneğin bütün bu dönem boyunca tarımın gelişmesini tek bir bölümde incelemenin daha iyi olacağı düşünülebilir. Bununla birlikte söz konusu dönem, birbirinden tamamen farklı nitelikteki üç alt döneme ?asıl devrim dönemi, savaş komünizmi dönemi ve NEP’in ilk dönemi? ayrıldığı için, sonunda bölümler arasında ekonominin her sektörünün bu dönemlere ayrılmış üç kısımda da incelendiği kronolojik bir sıralama yapmayı seçtim. Okur isterse, sanayiye, maliyeye ilişkin bölümlere girmeden, örneğin tarımın tarihini cilt boyunca rahatlıkla izleyebilecektir.
Açıklama gerektiren bir başka sorun, bu cildin hangi noktada sona erdirileceğidir. Sovyet Rusya tarihinin bu ilk üç ciltlik kısmının genel planı, gelişmeleri aşağı yukarı Lenin’in sahneden çekildiği ve iktidar mücadelesinin başladığı ana kadar izlemeyi öngörüyordu. Birinci ciltte, SSCB’nin doğuşu, anayasanın kabulü ve Temmuz 1923’te Milliyetler Halk Komiserliği’ nin ilgası uygun bir durak noktası oluşturdu. İkinci ciltte ise durak noktası biraz daha erken oluştu. NEP’in ilk aşaması 1922-23 kışında sona erdi ve onikinci parti kongresi Nisan 1923’te ?Lenin’in çalışamaz hale gelmesinden bir ay sonra? rakip liderleri tutum almaya zorlayan kaçınılmaz bir ekonomik krizin gölgesi altında toplandı. Bu yüzden, bu kongrede yer alan “Planlamanın Kökenleri” hakkındaki tartışmalar, sonrakilerin değil ilk tartışmaların özetiydi ve bu bakımdan son bölümde ele alındı…
İÇİNDEKİLER
Kısım IV: Ekonomik Düzen
15 Teoriler ve Programlar
16 Devrimin Etkisi
(a) Tarım
(b) Sanayi
(c) Çalışma Hayatı ve Sendikalar
(d) Ticaret ve Dağıtım
(e) Maliye
17 Savaş Komünizmi
(a) Tarım
(b) Sanayi
(c) Emek ve İşçi Sendikaları
(d) Ticaret ve Dağıtım
(e) Maliye
18 Savaş Komünizminden NEP’e
19 NEP: İlk Adımlar
(a) Tarım
(b) Sanayi
(c) Emek ve İşçi Sendikaları
(d) Ticaret ve Dağıtım
(e) Maliye
20 Planlamanın Kökenleri
Not C. Marx, Engels ve Köylülük
Not D. Demiryollarında İşçi Denetimi
Kısaltmalar Listesi
Dizin
Edward Hallett Carr 1892 yılında Londra’da doğdu. Merchant Taylors School ve Cambridge Trinity College’da öğrenim gördü. 1916’da Dışişleri Bakanlığı’nda çalışmaya başladı. 1927’de Moskova’ya ilk gezisini yaptı. 1936’da Dışişleri Bakanlığı’ndan ayrıldı ve 1936-47 arasında Aberstwyth’deki Wales Üniversitesi’nde uluslararası politika profesörü olarak ders verdi. 1941-46 arasında The Times gazetesinin yayın yönetmeni yardımcılığını yaptı. 1953-55 arasında Oxford Üniversitesi’ne bağlı Balliol College’da, 1955’ten sonra da Trinity College’da çeşitli akademik görevler üstlendi. Birçok kitabı arasında başlıcaları şunlardır: The Romantic Exiles (1933), The Twenty Years’ Crisis, 1919-1939 (1939), Conditions of Peace (1942), The Soviet Impact on the Western World (1946), The New Society (1951), What is History? (Tarih Nedir?) (1961) ve Sovyet Rusya Tarihi adlı dizide The Bolshevik Revolution 1917-1923 (3 cilt), Interregnum 1923-1924 (1 cilt) ve Socialism in One Country 1924-1926 (3 cilt).
KÜNYE
Bolşevik Devrimi 2- Sovyet Rusya Tarihi 1917-1923 / Edward Hallett Carr
Metis Yayınları
Çeviren: Orhan Suda, 366 sayfa,
Baskı Tarihi: 1998
