Okuyun ama yutmayın, çiğneyin.
1968 yılı, küresel bir dönüm noktası oldu. Sermayenin “altın yılları” sona erdi, Fordizm ve Keynesçiliğin krizleri derinleşti. Ancak bu sadece ekonomik bir kriz değildi; Amerika’daki karşı-kültür hareketlerinden, Fransa’daki Mayıs olaylarına ve İtalya’daki işçi mücadelelerine kadar uzanan, yeni bir sosyal isyan türü yükseliyordu. Bu isyanlar, sadece iktidarı ele geçirmeyi değil, bireysel
OKUMAK İÇİN TIKLAKarl Marx’ın teorisinin merkezinde yer alan sınıf bilinci kavramı, bir sosyal sınıfın kendi toplumsal ve ekonomik konumunu, sınıfının yapısını ve ortak çıkarlarını idrak etmesi anlamına gelir. Marx, bu bilincin işçi sınıfını devrime götüreceğine inanıyordu. Ancak bir bireyin yoksulluktan zenginliğe geçişi, yani sosyal hareketlilik, onun sınıf bilincini nasıl etkiler? Sınıf bilinci bu süreçte “evrim”
OKUMAK İÇİN TIKLAKarl Marx, sınıf bilincini genellikle ezilenlerin, yani işçi sınıfının kendi sömürülerinin farkına varması ve kolektif eyleme geçmesiyle ilişkilendirmiştir. Ancak Marxistler, sadece proletaryanın değil, egemen sınıfların da derin bir sınıf bilincine sahip olduğunu ve bunu kendi ayrıcalıklarını korumak için ustaca kullandığını savunurlar. Peki, tarih bize bu konuda ne söylüyor? Ve bu “sınıf bilinci” savaşında, kim kimi
OKUMAK İÇİN TIKLAKarl Marx, Kasım 1837’de Berlin’de Hukuk Fakültesi öğrencisiyken babasına yazdığı mektupta ağırlıklı olarak Kant, Fichte, Schelling, Hegel ve Aristo okuduğunu yazar. 1839 tarihinde sonradan Epikuros’un Felsefesi Üzerine Notlar adıyla yayımlanacak elyazmasını tamamlamış olmasından anlıyoruz ki, Marx 1838-41 yıllarında idealizme sırtını dönerek materyalizme olan ilgisinin tarihsel kökenleri üzerine yoğunlaşmıştır. 1841’de henüz
OKUMAK İÇİN TIKLAZamanın Kapitalist Dönüşümü Modern toplumlarda bireyin zaman algısı, kapitalist üretim ilişkilerinin etkisiyle köklü bir dönüşüm geçirmiştir. Sanayi devrimiyle birlikte, zaman, mekanik bir ölçüm aracı olarak yeniden tanımlanmış ve üretim süreçlerinin temel bir unsuru haline gelmiştir. Fabrika sisteminin ortaya çıkışı, çalışma saatlerini standartlaştırarak bireyin günlük yaşamını disipline etmiştir. Karl Marx, bu
OKUMAK İÇİN TIKLASınıf Mücadelesinin Yeniden Tanımlanışı Karl Marx’ın sınıf çatışması teorisi, tarihsel materyalizmin temel taşı olarak, toplumsal değişimin motorunu üretim ilişkilerindeki antagonizmalarda bulur. Burjuvazi ve proletarya arasındaki çelişki, 19. yüzyıl sanayi toplumunun net sınıfsal ayrımlarına dayanıyordu. Ancak 21. yüzyılda, neoliberal küreselleşme ve teknolojik dönüşümler, emek piyasasını parçalayarak “prekarya” kavramını ortaya çıkardı. Prekarya,
OKUMAK İÇİN TIKLASlavoj Žižek’in düşüncesinde, ideolojinin yüce nesnesi (objet petit a) ile nevrotik semptom arasındaki ilişki, bireyin toplumsal düzenle kurduğu bağın karmaşık dinamiklerini açığa çıkarır. Bu ilişki, bireyin arzusunun hem toplumsal hem de bireysel boyutlarını, ideolojik yapıların işleyişini ve insan bilincinin çelişkilerini anlamak için bir anahtar sunar. Žižek, Lacan’ın psikanalitik kuramını, Marx’ın
OKUMAK İÇİN TIKLAToplumsal düzen, insan topluluklarının bir arada varoluşunu sağlayan temel bir kavram olarak, farklı kuramlar tarafından farklı biçimlerde ele alınmıştır. Émile Durkheim’in fonksiyonalizmi ve Karl Marx’ın çatışma teorisi, bu kavramı anlamlandırma noktasında köklü bir karşıtlık sergiler. Fonksiyonalizm, toplumu birbiriyle uyumlu parçaların iş birliğiyle işleyen bir organizma olarak görürken, çatışma teorisi, toplumsal
OKUMAK İÇİN TIKLAKarl Marx’ın tarihsel materyalizm yaklaşımı ile Max Weber’in Protestan ahlakı tezi, modern toplumların dönüşümünü açıklamak için geliştirilmiş iki temel kuramsal çerçeve olarak, insanlık tarihinin itici güçlerini ve toplumsal değişimin doğasını anlamada farklı yollar sunar. Bu metin, iki düşünürün yaklaşımlarını karşılaştırarak, onların insan toplumu, ekonomi, kültür ve birey-toplum ilişkilerine dair sunduğu
OKUMAK İÇİN TIKLAEmek ve Değerin Yeniden Tanımlanışı Kapitalizm, insan emeğini ekonomik bir meta olarak merkezine alırken, hayvan emeğini sistematik bir şekilde görünmez kılmıştır. Hayvanlar, tarım devriminden bu yana insan topluluklarının üretim süreçlerinde kritik roller üstlenmiştir; öküzler tarlaları sürmüş, atlar yük taşımış, köpekler sürüleri korumuş, tavuklar yumurtlamıştır. Ancak kapitalist üretim ilişkileri, bu emeği
OKUMAK İÇİN TIKLABu metin, 16. yüzyıl Rönesans müziğinin öncü figürü Giovanni Pierluigi da Palestrina’nın kontrpuan teknikleri ile Karl Marx’ın Kapital’de ele aldığı “meta fetişizmi” kavramı arasında diyalektik bir ilişki kurmayı amaçlamaktadır. Palestrina’nın polifonik müzik yapısı, bireysel seslerin bağımsızlığı ile kolektif uyumu birleştirirken, Marx’ın meta fetişizmi, kapitalist üretim ilişkilerinde insan emeğinin ve toplumsal
OKUMAK İÇİN TIKLAApple ürünlerinin statü sembolü haline gelmesi, commodity fetishism (meta fetişizmi) kavramı üzerinden çok katmanlı bir analiz gerektirir. Karl Marx’ın meta fetişizmi, kapitalist toplumlarda metaların toplumsal ilişkileri gizleyerek, kendi başlarına bir değere ve güce sahipmiş gibi algılanmasını ifade eder. Apple ürünleri, bu bağlamda, yalnızca teknolojik araçlar olmanın ötesine geçerek sosyal statü,
OKUMAK İÇİN TIKLABu metin, bir terapistin Marksist perspektiften kapitalizmin yol açtığı depresyonu “uyumsuzluk değil, sağlıklı tepki” olarak yorumlamasının etik sınırları aşıp aşmadığını bilimsel bir dille inceliyor. Terapistin bu yorumu, bireysel ruh sağlığını toplumsal yapıların bir yansıması olarak ele alırken, psikoterapinin tarafsızlık ilkesini ve mesleki sorumluluklarını ne ölçüde zorlar? Metin, bu soruyu kuramsal,
OKUMAK İÇİN TIKLAHephaistos’un Mitolojik Kimliği ve Emek Kavramı Hephaistos, Antik Yunan mitolojisinde zanaat, ateş ve teknoloji tanrısı olarak öne çıkar. Fiziksel kusurları, tanrılar arasındaki dışlanmışlığı ve yaratıcı gücü, onun emeğin hem yüceltilmiş hem de hor görülen doğasını temsil ettiğini gösterir. Marx’ın emek ve yabancılaşma teorisi, emeğin kapitalist sistemde işçiyi kendi ürününden ve
OKUMAK İÇİN TIKLAİnsan, Marx’ın yabancılaşma kavramında, emeğinin ürününe, kendine ve topluma yabancılaşırken, metaverse’te bu süreç dijital avatarlar üzerinden yeniden şekillenir. Avatar, bireyin özünü yansıtan bir ayna gibi görünse de, aslında bir yanılsama perdesidir. İnsan, kendi yarattığı bu sanal bedende hem özgürleşir hem de tutsak olur. Metaverse, bireyi fiziksel dünyadan soyutlayarak, onun kimliğini
OKUMAK İÇİN TIKLAFoucault’nun biyoiktidar kavramı ile Marx’ın artı-değer teorisi, modern toplumların kontrol mekanizmalarını ve sömürü düzeneklerini anlamak için güçlü bir kavramsal çerçeve sunar. Biyoiktidar, bedenin ve yaşamın kendisini disipline eden, düzenleyen ve yöneten bir güç olarak ortaya çıkar; artı-değer ise emeğin sömürülmesi üzerinden kapitalist üretim ilişkilerini tanımlar. Günümüzde aşı pasaportları ve dijital
OKUMAK İÇİN TIKLAYabancılaşmanın Kökenleri ve Kapitalist Üretim Marx’ın yabancılaşma teorisi, kapitalist ekonomik sistemin insan doğası üzerindeki yıkıcı etkilerini ortaya koyar. Ona göre, sanayi devrimiyle birlikte emek süreci radikal bir dönüşüm geçirmiş, insanın üretimle olan organik bağı kopmuştur. Geleneksel toplumlarda zanaatkâr, ürettiği nesne üzerinde tam bir hakimiyete sahipti ve eseriyle gurur duyabiliyordu. Oysa
OKUMAK İÇİN TIKLAKarl Marx’ın ideoloji eleştirisi, toplumların düşünce sistemlerinin nasıl oluştuğunu, kimin çıkarlarına hizmet ettiğini ve bu düşüncelerin nasıl evrensel bir gerçeklik gibi kabul gördüğünü anlamak için güçlü bir çerçeve sunar. Marx, ideolojiyi, hakim sınıfın kendi çıkarlarını korumak ve meşrulaştırmak için kullandığı bir araç olarak tanımlar. Bu eleştiri, yalnızca ekonomik ya da
OKUMAK İÇİN TIKLAMichelangelo Antonioni’nin 1961 yapımı Gece (La Notte) filmi, modern toplumun burjuva bireylerinin içsel ve dışsal çelişkilerini, ilişkilerindeki kopukluğu ve varoluşsal boşluğu çarpıcı bir şekilde ele alır. Film, Giovanni ve Lidia’nın evliliklerindeki çöküşü ve burjuva yaşamının anlamsızlığını merkeze alarak, bireylerin kendi duygularından ve birbirlerinden kopuşunu inceler. Bu bağlamda, Karl Marx’ın meta
OKUMAK İÇİN TIKLAOtomasyon ve robotik teknolojilerin yükselişi, insanlığın iş, anlam ve varoluşla ilişkisini kökten dönüştürüyor. Makineleşmenin gölgesinde, işsizlik yalnızca ekonomik bir mesele değil, aynı zamanda insanın kendini yeniden tanımlama zorunluluğunun bir aynası haline geliyor. Marx’ın komünist ütopyası, emeğin ortadan kalktığı bir bolluk toplumu hayal ederken, Arendt’in vita activa kavramı, insanın eylem, iş
OKUMAK İÇİN TIKLA
