Araştırmacı yazar Sibel Özbudun, derlediği ?Latin Amerika?da İsyanın Tarihi? adlı kitapta, ?isyanın anatomisini? çıkarıyor. Kitabın özelliği, ne uzmanca bir değerlendirme, ne anı/gözlem, ne de analiz olması. Latin Amerika?da İsyanın Tarihi, Latin Amerika?nın 150-200 yıllık ?isyan tarihini? kıtanın belli başlı aktörlerinin kendi düşünceleriyle anlatıyor. Devrimci önderlerinin ülke ülke, dönem dönem; hedeflerini, stratejilerini okuma fırsatı buluyoruz.
Eserin ilk kısmında, kapitalist sömürgeciliğin bağrına isyan ateşini yakan Simon Bolivar ile Che Guevera?nın yazıları ve Karşılaştırmalı Amerika-Avrupa Kronolojisi her iki kıtanın siyasal tarihi konusunda özel bir çerçeve sağlıyor. 21. yüzyılın başlangıcında küresel kapitalizmin neo-liberal politikalarla dayattığı yoksulluk, dışlanma; yerküre kaynaklarını geri dönüşsüz bir biçimde yağmalayıp doğayı tüketirken; yeryüzünün her tarafında ektiği isyan tohumları neden Latin Amerika?da hep sıpsıcak sorusunun cevabının izini sayfaları geçerken rahatlıkla algılamak mümkün.
Kitapta kimler yok ki: Meksika?dan E. Zapata, Jorge Handal?ıyla El Salvador, Nikaragua?dan Sandino, Şili?den Başkanlık Sarayı?nı terk etmeyerek ABD destekli askeri darbeyle katledilen S. Allende; Küba?dan F. Castro; Venezüella?dan Chavez ve bizim 68 kuşağının silahlı mücadeleye başlarken Kent Gerillacılığının Tanımı kitabının yazarı Brezilya?dan Carlos Marighella ve 1992 yılında başkent Lima?da yakalanarak ömür boyu hapse mahkum edilen ve cezasını donanma üssündeki adada geçiren Aydınlık Yol lideri Abimael Guzman…
Geçen yüzyılda ABD?nin ?arka bahçesi? ilan ettiği Latin Amerika?nın çalkantılı tarihinde direniş geleneğinin kesintiler ve kırılmalarına rağmen bu yüzyılda devamının sürpriz olmadığını anlıyoruz. Kitapta ilk defa Türkiye okuruna kazandırılan birçok makaleyle birlikte geçen yıl Guatamala?da toplanan ?Abya Yala Yerli Halkları ve Milliyetleri Kıtasal Zirvesi?nin bildirisi de mevcut. Eser aynı zamanda kapitalizmin piyasa ekonomisiyle yok etmeye çalıştığı belleksizleştirmeye karşı okunabildiği gibi; emek, sınıf, sosyalizm, kamulaştırma, halk savaşı, gerillacılık, devrim, milliyetçilik, ulusalcılık, bağımsızlık ve sosyal adalet ve mücadele kavramlarına açımlayıcı yaklaşmasıyla da derinlik sağlıyor.” İnan Kızılkaya
“…XXI. yüzyıl başlangıcında neo-liberal küresel piyasa ekonomisinin yoksulluğu ve dışlanmayı derinleştirip yaygınlaştıran, yerküre kaynaklarını geri dönüşsüz biçimde yağmalayıp doğayı tüketen dayatmaları karşısında, Latin Amerika’nın isyanını yakından izlemeliyiz. Bu isyanın bir ‘tarihi’ olduğunu, kendi tarihinin süregenlik ve kopuş dinamikleri içerisinde o bereketli topraklarda yeniden ve yeniden boyverdiğini hiç mi hiç aklımızdan çıkartmadan…
Küresel piyasa ekonomisinin hepimizi dönüştürmeye çabaladığı ‘seyir toplumu’nun en önemli zaaflarından biri ‘belleksizlik/belleksizleş(tiril)me’ çünkü. Bu belleksizleş(tiril)me, kimilerine ‘Emek, sınıf, sosyalizm, devrim, kamulaştırma, demokrasi, milliyetçilik, ulusalcılık, bağımsızlık gibi bütün hayatımızı belirleyen sözcüklerin anlamı değişti,’ dedirten bir ‘yenilikçilik’ tutkusu kılığında dolaşıyor aramızda şimdilerde. Belleğimizi kendi ellerimizle silişimiz, insanlaşmaya değin her kavramımızı, her özlemimizi (‘eskidi’ diyerek) piyasa tanrılarının önüne fırlatıp atışımız, bizi yetilerimizin en insanî olanından, ‘yapabilme’ yetimizden soyuyor oysa.
Bu kitapta Latin Amerika’nın iki yüzyıllık isyan tarihi -önderlerinin ağzından- okura sunulurken, kıta yoksullarının sömürgeciliğe, emperyalizme ve günümüz neo-liberal kapitalizmine karşı sürdürdüğü kesintisiz başkaldırının köşe taşlarını veriliyor – ülke ülke ve kronolojik dizini içerisinde. Latin Amerikalı devrimcilerin satırlarını okurken, İspanyol sömürgeciliğinin amansız düşmanı Simón Bolívar’ın, Perulu komünist Carlos Mariátegui’nin antiemperyalizminde yeniden hayat bulduğunu; Meksikalı köylü isyancı Emiliano Zapata’nın, Nikaragualı gerilla önder Carlos Fonseca’nın ağzından bize seslendiğine; Flora Tristan’ın egemenlere olan öfke ve nefretinin Küba’da Haydée Santamaria’nın da aralarında bulunduğu gerillaların baskınıyla Moncado Garnizonu’nun duvarlarında patladığına tanık oluyoruz…”
Yazarlar
Salvador Allende ,Carlos Fonseca Amador, Mónica Baltodano, Osvaldo Vergara Bertiche , Simón Bolívar, Fidel Castro, Hugo Chávez, Temel Demirer, Gustavo Esteva, Ernesto Che Guevara, Abemael Guzman , Jorge Shafik Handal, Álvaro García Liner, José Carlos Mariátegui, Carlos Marighella, Gladys Marín, José Martí, Jaime Massardo, Augusto Olivares, Guido Alvaro (´Inti´) Peredo, Raúl Reyes, Alberto Moreno Rojas, Oscar Romero, Augusto C. Sandino, Mario Roberto Santucho, Cahide Sarı, Gilles Saurat, Raúl Sendic, Alberto Suárez-Rojas, Camilo Torres, Flora Tristan, Rigoberta Menchú Tum, Emiliano Zapata.
Damarları kesik kıtanın isyan ansiklopedisi
( Yazının kaynağı: mavi defter.org )
Latin Amerika?da İsyanın Tarihi bir değerlendirme, anı, gözlem ya da analiz kitabı olmanın ötesinde, adeta bir ?isyan ansiklopedisi??
Editörlüğü Sibel Özbudun tarafından yapılan Latin Amerika?da İsyanın Tarihi isimli derleme, kısa süre önce kitapçı raflarındaki yerini aldı.
Latin Amerika?da İsyanın Tarihi bir değerlendirme, anı, gözlem ya da analiz kitabı olmanın ötesinde, adeta bir ?isyan ansiklopedisi??
?Bu kitapta, Latin Amerika?nın 200 yıllık isyan tarihi -önderlerinin ağzından- okura sunulurken, kıta yoksullarının sömürgeciliğe, emperyalizme ve günümüz neoliberal kapitalizmine karşı sürdürdüğü kesintisiz başkaldırının köşe taşlarını veriliyor, ülke ülke ve kronolojik dizini içerisinde. Latin Amerikalı devrimcilerin satırlarını okurken, İspanyol sömürgeciliğinin amansız düşmanı Simón Bolivar?ın, Perulu komünist Carlos Mariátegui?nin, antiemperyalizminde hayat bulduğunu; Meksikalı köylü isyancı Emiliano Zapata?nın, Nikaragualı gerilla önder Carlos Fonseca?nın ağzından bize seslendiğine; Flora Tristan?ın egemenlere olan öfke ve nefretinin Küba?da Haydée Santamaria?nın da aralarında bulunduğu gerillaların baskınıyla Moncado Garnizonu?nun duvarlarında patladığına tanık oluyoruz.?
Kitabın ilk kısımda iki ?Latin Amerikalı? Simón Bolivar ve Ernesto Che Guevara?nın yazıları yer alıyor. Onları ülkeler ve devrimci önderler izliyor: Emiliano Zapata?sı, EZLN?siyle Meksika; Rigoberta Menchú?suyla Guetamala; Farabundo Marti?si, Oscar Romero?su, Shafik Jorge Handal?ıyla El Salvador; Sandino?su, Carlos Fonseca?sı, Mónica Baltodano?suyla Nikaragua; Camilo Torres?i, Raúl Reyes?iyle Kolombiya; Chávez?iyle Venezüella; José Martí?si, Fidel Castro?suyla Küba; Flora Tristan?ı, Mariátegui?si, ?Başkan Gonzalo?suyla Peru; ?Inti? Peredo?su, CSUTCB?i ile Bolivya; Salvador Allende?si, Gladys Marin?i ile Şili; Carlos Marighella?sı ile Brezilya; Mario Roberto Santucho?su ile Arjantin; Raúl Sendic?i ile Uruguay? XIX. yüzyıl sonu bağımsızlık savaşçılarıyla XX. yüzyıl gerilla önderleri, Komünist Partililerle Troçkistler, günümüzde uzanan bayrak yarışının koşucuları olarak akıyor gözlerimizin önünden.
Sibel Özbudun, her devrimci önderin yazısından önce kaleme aldığı bir biyografik notla, Latin Amerika?lı devrimcilerin eylemlerinin bağlamını açıklıyor.
Kitapta yer alan ?Karşılaştırmalı Amerika, Avrupa Kronolojisi?, okurlara her iki kıtanın siyasal tarihi konusunda, İ.Ö. 15000?den günümüze kadar özet bir çerçeve sağlıyor.
Bunların yanı sıra, Sibel Özbudun, Temel Demirer ve Cahide Sarı?nın yazıları, Latin Amerika?nın günümüzdeki dinamikleri konusunda genel bir fikir sağlıyor.
Pek çoğu Türkçe?ye ilk kez çevrilen belgeleriyle Latin Amerika?da İsyanın Tarihi, son yıllarda tüm dünya ezilenleri için yeniden bir umut odağı haline gelen kıtanın tarihi konusunda önemli bir boşluğu dolduruyor.
Sibel Özbudun’un Hayatı
1956’da İstanbul’da doğdu. Üsküdar Amerikan Kız Lisesi’ni bitirdikten (1973) sonra üç yıl Fransa’da dil ve Paris VII ve Paris X Üniversitelerinde sosyoloji öğrenimi gördü. Türkiye’ye döndüğünde İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Antropoloji Bölümü’nü bitirdi. Uzun süre yayıncılık (Havass ve Süreç Yayınları) ve çevirmenlik yaptı.
1993’te Hacettepe Üniversitesi Antropoloji Bölümü’nde yüksek lisans eğitimine başladı. 1995’te ise aynı bölümde araştırma görevlisi oldu ve doktoraya başladı. Doktorasını 2000’de tamamlayan Özbudun, halen aynı bölümde öğretim görevlisi olarak çalışmaktadır.
İngilizce, Fransızca ve İspanyolca bilen Sibel Özbudun’un çok sayıda telif ve çeviri yapıtı bulunmaktadır.
Eserleri
“Yeni Düzen(Sizlik)”Den Başkaldırıya – Yazar (Ütopya)
”Hayır, Evet’ten Önce Gelir!” Hukuk(suzluk) Yazıları – Yazar (Ütopya)
”Söylenecek Yalan Kalmadı!” İnsan ”Hak(sızlık)ları” – Yazar (Ütopya)
Akıntıya Karşı – Yazar (Ütopya)
Antropoloji – Çevirmen (Ütopya)
Antropoloji: Kuramlar/Kuramcılar – Yazar (Dipnot)
Avrupa Birliği ve Çokkültürcülük Yalanı – Yazar (Ütopya)
Balkanlar – Bir Tarih Laboratuvarı – Çevirmen (Nesnel)
Bedenler, Dinler ve Toplumsal Cinsiyet – Çevirmen (Ütopya)
Beş Çember Kitabı – Çevirmen (Karakutu)
Derin Milliyetçiliğin Siyasal İktisadı – Yazar (Ütopya)
Dünyayı Isıtan Latin Ateşi – Editör (Özgür Üniversite)
Eğitim, Üniversite Yök ve Aydın(lar) – Yazar (Ütopya)
Hermes’ten İdris’e -Bir Dinsel Geleneğin Dönüşüm Dinamikleri- – Yazar (Ütopya)
İmparatorun Soytarısı Egemen Medya – Yazar (Ütopya)
İsyanın Adı: Filistin -İntifada Kazanacak!- – Derleyen (Ütopya)
Kadın Yazıları – Yazar (Ütopya)
Kara Para Kirli Savaş – Yazar (Özgür Üniversite)
Kıyamete Çeyrek Kala! – Yazar (Ütopya)
Konfüçyüs Düşüncesinin Temelle – Çevirmen (Anahtar)
Kültür Halleri – Yazar (Ütopya)
Küreselleşme, Kadın ve ‘Yeni’-Ataerki – Yazar (Ütopya)
Latin Amerika Başkaldırıyor – Yazar (Ütopya)
Latin Amerika Yerlileri – Yazar (Anahtar)
Latin Amerika’da İsyanın Tarihi – Yazar (Ütopya)
Mafya, Narkoekonomi ve Susurluk/Şemdinli – Yazar (Ütopya)
Nasıl Satabilirsin ki Havayı – Kızılderili Şefin Bildirgesi – Yazar (Ütopya)
Niçin Dikkulak Oldum? – Yazar (Ütopya)
Savaş Sanatında Ustalaşmak – Çevirmen (Anahtar)
Yabancılaşma ve… – Yazar (Ütopya)
YDD Kıskacında Çevre ve Kent – Yazar (Ütopya)
Latin Amerika?da İsyanın Tarihi, Hazırlayan: Sibel Özbudun, Ütopya Yayınevi, 2008, 551 sayfa.
