Okuyun ama yutmayın, çiğneyin.
Varlığın Kökenine Doğru Varlık sorusu, insan düşüncesinin en kadim ve en derin meselelerinden biridir. Parmenides, Spinoza ve Heidegger, bu soruya farklı çağlarda, farklı dillerde ve farklı zihinsel dünyalarda yanıt aramışlardır. Parmenides’in varlığın değişmezliği üzerine vurgusu, Spinoza’nın doğanın birliği ve Tanrı-doğa özdeşliği, Heidegger’in ise varlığın tarihsel ve insani bağlamda açığa çıkışı,
OKUMAK İÇİN TIKLAOğuz Atay’ın Tutunamayanlar romanındaki Selim Işık karakteri, modern insanın varoluşsal krizini ve toplumsal bağlardan kopuşunu temsil eden derin bir figürdür. Selim’in “tutunamama” hali, Jean-Paul Sartre’ın varoluşsal felsefesiyle, özellikle “varoluş özgürlüğü” ve “hiçlik” kavramlarıyla kesişen anlam katmanları taşır. Bu inceleme, Selim’in tutunamama durumunu Sartre’ın felsefi çerçeveleriyle ilişkilendirerek, onun intiharının bireysel özgürlüğün
OKUMAK İÇİN TIKLADostoyevski’nin Yeraltından Notlar’ındaki Yeraltı Adamı, insan bilincinin en kuytu köşelerinde gezinen, kendi varoluşsal sancılarıyla boğuşan ve toplumsal normlara karşı isyan eden bir figür olarak modern edebiyatın en karmaşık karakterlerinden biridir. Bu karakterin kendi bilincine hapsolması, Freud’un bilinçdışı kavramıyla derin bir ilişki kurarken, toplumsal normlara başkaldırısı bireysel özgürlüğün politik bir eleştirisi
OKUMAK İÇİN TIKLAAthena, Yunan mitolojisinin bilgelik, strateji ve şehir devletlerinin koruyucu tanrıçası olarak, insan aklının ve toplumsal düzenin sembolüdür. Hannah Arendt’in vita activa kavramı, insan yaşamını çalışma (labor), iş (work) ve eylem (action) üzerinden tanımlarken, özellikle eylem, politik alanın özünü oluşturur. Athena’nın akılcı liderliği ile Arendt’in politik eylem anlayışı arasında derin bir
OKUMAK İÇİN TIKLABilge Karasu’nun Gece adlı eseri, modern insanın otorite karşısında örselenen varoluşunu, kimliksizlik ve özneleşme süreçleri üzerinden derin bir felsefi sorgulamaya açar. Eserdeki adsız kahramanlar, Michel Foucault’nun özneleşme kavramıyla ilişkilendirildiğinde, bireyin toplumsal ve politik mekanizmalar tarafından nasıl inşa edildiği, aynı zamanda bu inşaya direnme çabalarının çaresizliği ortaya çıkar. Karasu’nun anlatısı, bireyin
OKUMAK İÇİN TIKLAOğuz Atay’ın Tutunamayanlar adlı eserinde Selim Işık, modern Türk toplumunun hem aynası hem de yadsımasıdır. “Tutunamayan” kimliği, bireyin toplumsal düzenle uyumsuzluğunun trajik bir tezahürü olarak okunabilir; ancak bu uyumsuzluk, aynı zamanda bireysel bir varoluş arayışının, hatta sessiz bir isyanın izlerini taşır. Selim’in kimliği, modernitenin dayattığı yabancılaşmanın kaçınılmaz bir sonucu mu,
OKUMAK İÇİN TIKLAGılgamış Destanı, insanlığın en eski yazılı anlatılarından biri olarak, dostluğun ve yalnızlığın insan varoluşundaki yerini sorgulamaya devam eder. Gılgamış ile Enkidu’nun dostluğu, modern bireyin yalnızlığına bir çare sunabilir mi, yoksa insan ilişkilerinin kırılganlığını mı açığa vurur? Bu soruyu, kuramsal, kavramsal, psişik, politik, politik psikolojik, distopik, ütopik, felsefi, ahlaki, etik, metaforik,
OKUMAK İÇİN TIKLAHomeros’un İlyada destanı, insanlık tarihinin en eski ve en güçlü anlatılarından biridir. Truva Savaşı’nın kanlı sahneleri, yalnızca bir tarihsel olayı değil, aynı zamanda insan doğasının karmaşıklığını, toplumsal düzenlerin çelişkilerini ve varoluşsal sorgulamaları yansıtır. Savaş sahneleri, insanlık tarihindeki şiddet döngüsünün bir alegorisi olarak mı okunmalı, yoksa evrensel bir insanlık durumunun sembolü
OKUMAK İÇİN TIKLAImmanuel Kant’ın kategorik buyruk, ahlaki eylemin öznel arzulara değil, evrensel bir yasa olarak genelleştirilebilir bir ilkeye dayanması gerektiğini savunur: “Yalnızca, senin iradenin aynı zamanda evrensel bir yasa haline gelmesini isteyebileceğin bir ilkeye göre hareket et.” Anna Karenina’nın Vronsky ile olan aşkı, bu ilkeye doğrudan bir başkaldırıdır. Anna, evliliğini ve toplumsal
OKUMAK İÇİN TIKLAHomeros’un İlyada destanında Akhilleus’un öfkesi, yalnızca bireysel bir duygu patlaması değil, insan doğasının kaotik ve çelişkili derinliklerine açılan bir kapıdır. Nietzsche’nin Apolloncu ve Dionysosçu kavramları, bu öfkeyi anlamak için güçlü bir felsefi çerçeve sunar. Apolloncu, düzeni, aklı ve biçimlendirilmiş estetiği temsil ederken; Dionysosçu, kaosu, tutkuyu ve sınırların ötesine taşan coşkuyu
OKUMAK İÇİN TIKLAFranz Kafka’nın Dava adlı eseri, Josef K.’nın belirsiz bir suçlamayla karşı karşıya kalması ve anlaşılmaz bir bürokratik sistemin içinde kayboluşu, modern bireyin varoluşsal çaresizliğini ve iktidarın görünmez ağlarını çarpıcı bir şekilde resmeder. Michel Foucault’nun panoptikon kavramı ve iktidar analizleri, Kafka’nın distopik vizyonunu anlamak için güçlü bir kuramsal çerçeve sunar. Belirsizliğin
OKUMAK İÇİN TIKLASøren Kierkegaard, varoluşsal kaygıyı (angst), insanın özgürlüğü ve sonluluğuyla yüzleştiği anlarda ortaya çıkan derin bir huzursuzluk olarak tanımlar. Bu kaygı, bireyin varoluşsal bir boşluk hissetmesiyle başlar; ne olduğu, neden var olduğu ve nasıl yaşaması gerektiği sorularıyla boğuşur. Gregor Samsa böceğe dönüşmesi, bu kaygının somut bir tezahürüdür. Bir sabah, Gregor, insan
OKUMAK İÇİN TIKLAŞule Gürbüz’ün Kambur adlı eseri, insanın varoluşsal çatlaklarını, bedensel ve zihinsel deformasyonlarını grotesk bir evrende işleyen bir başyapıttır. Eser, Freud’un “tekinsiz” (uncanny) kavramıyla derin bir bağ kurar; tanıdık olanın birdenbire yabancılaşması, bastırılmış olanın rahatsız edici bir aşinalıkla geri dönüşü, karakterlerin iç dünyasında ve anlatının dokusunda belirgindir. Bu metin, Kambur’un grotesk
OKUMAK İÇİN TIKLAJean-Paul Sartre’ın Bulantı romanı, Antoine Roquentin’in nesnelerin varoluşsal ağırlığına dair hisleri üzerinden, dilin anlam yaratma kapasitesini ve sınırlarını derinlemesine sorgular. Roquentin’in dünyayla kurduğu ilişki, nesnelerin anlamsız varoluşu karşısında duyduğu bulantı, dilin gerçekliği temsil etme çabasını çökertir. Bu sorgulama, Ludwig Wittgenstein’ın dil felsefesiyle, özellikle Tractatus Logico-Philosophicus ve Felsefi Soruşturmalar eserlerindeki dilin
OKUMAK İÇİN TIKLAKronos’un çocuklarını yutması, Yunan mitolojisinin en çarpıcı imgelerinden biri olarak, yalnızca bir tanrının otorite hırsını değil, aynı zamanda zamanın ve tarihin doğasına dair derin bir sembolizmi barındırır. Hegel’in diyalektik tarih anlayışı, insanlığın özgürlük bilincinin zaman içinde evrilmesini bir çatışma ve sentez süreci olarak ele alır. Bu iki anlatı—mitolojik ve felsefi—birbirine
OKUMAK İÇİN TIKLADostoyevski’nin Yeraltından Notlar’ındaki “yeraltı” imgesi, Platon’un Devlet’teki mağara alegorisiyle derin bir diyalog kurar. Yeraltı Adamı, hem gerçeklikten kaçan bir gölge figürü hem de hakikati arayan bir filozof olarak ikircikli bir varoluş sergiler. Bu metin, iki eser arasındaki ilişkiyi kuramsal, kavramsal, felsefi, ahlaki, etik, metaforik, alegorik, sembolik, mitolojik, antropolojik, dilbilimsel, tarihsel
OKUMAK İÇİN TIKLAYusuf Atılgan’ın Anayurt Oteli’nde Zebercet’in intiharı, yalnızca bir bireyin trajik sonu değil, aynı zamanda insan varoluşunun karmaşık katmanlarına ve toplumsal yapının birey üzerindeki ezici etkilerine dair bir sorgulamadır. Zebercet’in kendi yaşamına son vermesi, ne salt bir isyan ne de basit bir teslimiyet olarak okunabilir; bu, bireyin kendi boşluğuna, toplumun dayattığı
OKUMAK İÇİN TIKLAHades’in yeraltı dünyasının soğuk, mesafeli otoritesi, mitolojik bir figür olmanın ötesinde, modern gözetim toplumlarının psikolojik ve politik dinamiklerini anlamak için derin bir alegori sunar. Foucault’nun panoptikon kavramı, bireylerin sürekli izlendikleri hissiyle kendi davranışlarını disipline etmelerini sağlayan bir güç mekanizması olarak tanımlanır. Hades’in yeraltı krallığı, görünmez ama her yerde hissedilen bir
OKUMAK İÇİN TIKLAFranz Kafka’nın Metamorfoz adlı eseri, Gregor Samsa’nın bir sabah uyandığında kendini devasa bir böceğe dönüşmesiyle başlar ve bu olay, insan varlığını hem bireysel hem de toplumsal düzeyde sorgulayan bir anlatıya dönüşür. Gregor’un bu grotesk değişimi, insanın hayvansı doğasına bir dönüş mü, yoksa kapitalist toplumun bireyi nesneleştiren mekanizmalarının bir yansıması mı?
OKUMAK İÇİN TIKLAJames Joyce’un Ulysses romanı, modernist edebiyatın doruk noktalarından biri olarak, bilinç akışı tekniğiyle insan zihninin karmaşıklığını ve zamanın öznel doğasını sorgular. Bu teknik, Henri Bergson’un süre (durée) kavramıyla derin bir felsefi akrabalık taşır; her ikisi de zamanın mekanik, saatle ölçülen bir çizgiden ziyade, bireyin içsel algısındaki akışkan, kesintisiz bir deneyim
OKUMAK İÇİN TIKLA
