Okuyun ama yutmayın, çiğneyin.
Jorge Luis Borges’in Yolları Çatallanan Bahçe (El jardín de senderos que se bifurcan) adlı hikâyesi, zaman, sonsuzluk ve döngüler gibi kavramları, insan bilincinin sınırlarını zorlayan bir imgelem evreninde işler. Hikâye, kurgusal bir Çinli bilgin ve yazar olan Ts’ui Pên’in, tüm olasılıkları kucaklayan bir roman yazma girişimi üzerinden, evrenin yapısını, insan
OKUMAK İÇİN TIKLAZamanın Göreliliği ve Uzay-Zaman Yapısı Einstein’ın özel ve genel görelilik teorileri, zamanın mutlak bir kavram olmadığını ortaya koymuştur. Özel görelilik, zamanın gözlemcinin hızına bağlı olarak değiştiğini, yani bir gözlemci için “şimdi” olan bir olayın başka bir gözlemci için farklı bir zaman diliminde yer alabileceğini gösterir. Örneğin, ışık hızına yakın hızlarda
OKUMAK İÇİN TIKLAErgün DOĞAN Sisyphus Efsanesinin Kökeni ve Anlamı Yunan mitolojisinde Sisyphus, kurnazlığı ve tanrılara meydan okumasıyla tanınır. Homeros’un anlatılarından başlayarak, Sisyphus’un hikayesi, insan iradesinin sınırlarını ve tanrısal otoriteye karşı gelmenin sonuçlarını sorgular. Sisyphus, ölümü kandırmaya çalışır ve bu nedenle sonsuza dek bir kayayı tepeye yuvarlamakla cezalandırılır; ancak kaya her defasında aşağı
OKUMAK İÇİN TIKLAZamanın Öznel Doğası Proust’un Kayıp Zamanın İzinde, eserinde zaman, kronolojik bir akıştan çok, bireyin anılar ve algılar aracılığıyla deneyimlediği bir olgu olarak karşımıza çıkar. Karakterlerin geçmişe dair hatırlamaları, zamanın doğrusal bir çizgide ilerlemediğini, aksine bireysel bilinçte katmanlar halinde var olduğunu gösterir. Bergson’un süre kavramı da bu noktada benzer bir bakış
OKUMAK İÇİN TIKLAAynaların İnsan Bilincindeki Yeri Borges’in “Aynalar” şiirinde ayna, insanın kendi varlığını gözlemlediği bir yüzey olarak ortaya çıkar. Ayna, bireyin kendini görmesini sağlar; ancak bu görme eylemi, basit bir yansıma olmaktan çok, kişinin kendi benliğiyle yüzleşmesini gerektirir. Şiirde aynalar, bireyin özünü sorgulamasına yol açan bir araçtır. İnsan, aynada kendi yüzünü görürken,
OKUMAK İÇİN TIKLALeonardo da Vinci’nin Mona Lisa tablosu, sanat tarihinin en ikonik eserlerinden biri olarak, özellikle modelin belirsiz gülüşüyle dikkat çeker. Bu gülüş, yalnızca estetik bir unsur olmanın ötesine geçerek, insan psikolojisi ve felsefi düşünceye dair derin sorgulamaları tetikler. İzleyiciyi hem büyüleyen hem de rahatsız eden bu ifade, duyguların karmaşıklığı, insan doğasının
OKUMAK İÇİN TIKLAVarlık Anlayışının Temelleri Nietzsche’nin güç istenci, varlığın temel bir itici gücü olarak tanımlanır ve her canlı varlığın kendi varoluşsal potansiyelini genişletme eğilimini ifade eder. Bu kavram, yalnızca biyolojik bir hayatta kalma dürtüsünden ziyade, varlığın kendisini sürekli olarak yeniden inşa etme ve aşma çabasını içerir. Öte yandan, evrim teorisindeki “en uygun
OKUMAK İÇİN TIKLABireyin Özünü Arama Çabası Proust’un karakterleri, özellikle Kayıp Zamanın İzinde eserinde, benliklerini geçmiş deneyimlerin, hatıraların ve toplumsal ilişkilerin karmaşık ağı içinde arar. Bu süreç, bireyin kendi varoluşunu anlamaya çalıştığı bir yolculuk olarak ortaya çıkar. Karakterler, anıların tetikleyici etkisiyle, zamanın akışında kaybolmuş kimlik parçalarını bir araya getirmeye çalışır. Bu arayış, bireyin
OKUMAK İÇİN TIKLAAnlatı Yapısının Esnekliği ve Zamanın Akışkanlığı Orlando’nun anlatı dili, biyografik bir çerçeveyi şiirsel bir esneklikle yeniden şekillendirir. Geleneksel biyografilerin kronolojik ve doğrusal yapısına meydan okuyarak, zamanı akışkan bir şekilde işler. Eser, 16. yüzyıldan 20. yüzyıla uzanan bir zaman diliminde, başkarakterin cinsiyet ve kimlik değişimlerini takip ederken, tarihsel olayları ve bireysel
OKUMAK İÇİN TIKLAJorge Luis Borges’in “Ölümsüz” (El Inmortal) hikâyesi, insanlığın sonsuzluk fikriyle yüzleşmesini ve bu kavramın birey ile toplum üzerindeki etkilerini derinlemesine sorgulayan bir eserdir. 1949’da yayımlanan bu hikâye, Borges’in karakteristik tarzıyla, zaman, kimlik, bellek ve insan doğasının sınırlarını inceler. Anlatı, Roma İmparatorluğu döneminde bir asker olan Marcus Flaminius Rufus’un, ölümsüzlüğü bulma
OKUMAK İÇİN TIKLAAnıların Ontolojik Temelleri Proust’un anlatısında anılar, bireyin varoluşsal deneyimini anlamlandırma aracı olarak işlev görür. Anılar, yalnızca geçmişin bir yansıması değil, aynı zamanda bireyin kendini inşa etme sürecinin temel taşlarıdır. Bu bağlamda, anılar, bireyin zaman içindeki sürekliliğini ve kimliğini sorgulamasını sağlar. Heidegger’in varlık ve zaman anlayışı ise, insanın varoluşunu “Dasein” kavramı
OKUMAK İÇİN TIKLAVarlığın Doğası ve Süreç Felsefesi Heraklitos’un değişim anlayışı, varlığın statik değil dinamik bir yapıda olduğunu öne sürer. Modern metafizikte bu fikir, süreç felsefesi olarak bilinen yaklaşımla güçlü bir bağ kurar. Süreç felsefesi, varlığın sabit özler ya da değişmez yapılar yerine, sürekli dönüşüm ve ilişkisellik üzerinden tanımlanması gerektiğini savunur. Örneğin, fizikteki
OKUMAK İÇİN TIKLAZamanın Felsefi Temelleri Kant’ın zaman anlayışı, onun epistemolojik sisteminin temel taşlarından biridir. Zaman, Kant’a göre, insan aklının dünyayı algılama biçimi için a priori bir koşuldur. Dış dünyayı deneyimlemek için nesnel bir gerçeklikten ziyade, insan bilincinin bir biçimlendirme aracı olarak işlev görür. Zaman, Kant’ın sisteminde uzayla birlikte, duyusal verilerin organize edildiği
OKUMAK İÇİN TIKLAVarlığın Akışkanlığı Deleuze’ün oluş kavramı, varlığın sabit bir öz ya da tanımlı bir kimlik yerine, sürekli bir dönüşüm süreci olarak anlaşılmasını önerir. Bu, çağdaş sanatta, sanat eserlerinin ve sanatçıların statik bir çerçeveye hapsolmaktan ziyade, sürekli değişen anlamlar ve bağlamlar üretmesiyle yankılanır. Örneğin, performans sanatı, bir eserin yalnızca bir anlık deneyimle
OKUMAK İÇİN TIKLABilincin Akışkan Ritmi Virginia Woolf’un Dalgalar romanı, modernist edebiyatın en özgün örneklerinden biri olarak, karakterlerin iç seslerini bir anlatı aracı olarak kullanır. Bu iç sesler, romanın yapısını bir bilinç akışı senfonisi gibi şekillendirir. Altı karakterin—Bernard, Neville, Louis, Jinny, Rhoda ve Susan—iç monologları, bireysel bilinçlerin parçalı doğasını yansıtırken, aynı zamanda kolektif
OKUMAK İÇİN TIKLAGerçeklik ve Kurgunun Bulanık Sınırları Borges’in Ficciones’ındaki hikayeler, gerçeklik ile kurgunun birbirine geçtiği bir zemin üzerine inşa edilmiştir. Örneğin, “Tlön, Uqbar, Orbis Tertius” adlı hikaye, hayali bir dünyanın gerçek dünyayı istila etmesiyle, insanın gerçeklik algısını sorgular. Tlön adlı kurgusal gezegenin detaylı bir şekilde tasvir edilmesi, okuyucunun bu dünyanın varlığına inanmasını
OKUMAK İÇİN TIKLABelleğin Sürekliliği ve Bilinç Bergson, belleği statik bir depolama alanı olarak değil, dinamik bir süreç olarak tanımlar. Onun felsefesinde bellek, yalnızca geçmiş olayların kaydedildiği bir arşiv değil, aynı zamanda bilincin kendisini inşa ettiği bir akıştır. Bergson’un süre (durée) kavramı, zamanı lineer bir çizgi olarak değil, birbirine karışan ve sürekli dönüşen
OKUMAK İÇİN TIKLAZamanın Çözülüşü ve Anlatının Yeniden İnşası Filmin tersine kronolojik yapısı, izleyiciyi olayların sonuçlarından nedenlerine doğru bir yolculuğa çıkarır. Geleneksel anlatının aksine, Irréversible önce şiddetin en çiğ ve yıkıcı sonuçlarını gösterir: Marcus’un çaresiz öfkesi, Pierre’in cinayete varan tepkisi ve Alex’in yaşadığı travmatik olay. Bu yapı, izleyiciyi olayların nedenlerini anlamaya zorlayarak, zamanın
OKUMAK İÇİN TIKLAVarlığın Eşdeğer Düzlemi Deleuze’ün immanens düzlemi, varlığın hiyerarşik bir düzen içinde örgütlenmediğini savunur. Geleneksel metafizikte, Platon’dan Kant’a kadar, varlık genellikle bir üst-aşkın ilkeye (örneğin, Tanrı, Idea ya da bilinç) bağlı olarak açıklanır. Ancak Deleuze, bu tür bir hiyerarşiyi reddeder ve varlığın, hiçbir dışsal ya da üstün bir otoriteye ihtiyaç duymadan,
OKUMAK İÇİN TIKLAİnsanlığın Anlam Arayışının İzleri Duino Ağıtları, bireyin evrendeki yerini sorgularken, anlam arayışını temel bir eksen olarak konumlandırır. Rilke, insanın varoluşsal krizini, özellikle bireyin kendi sınırlılıklarıyla yüzleşmesini, melek figürü üzerinden işler. Melekler, eserde insan bilincinin ulaşamayacağı bir mükemmeliyetin temsilcileri olarak belirirken, insanın bu mükemmeliyete duyduğu özlem, varoluşsal bir gerilim yaratır. Bu
OKUMAK İÇİN TIKLA
