Çeyrek yüzyıldır uluslararası sermayenin hareketliliğine uygun olarak devlet biçimleri köklü bir dönüşüme uğruyor. Ulus-devlet sınırlarını aşan örgütlenmeler bir yandan küresel ölçekte merkezileşme sağlarken, öte yandan yerel özerklik talebiyle ulusal bütünlüğü ortadan kaldırıyor. Bu karmaşık siyasal coğrafyada toprak üzerindeki kurumlaşmanın yeniden düzenlenmesi yakıcı bir önem taşıyor.
Türkiye?de Devletin Toprak Üzerinde Örgütlenmesi, içinden geçtiğimiz bu değişim sürecini açıklama çabasının ürünüdür. Kitap, ?devlet egemenlik kurduğu toprak üzerinde nasıl örgütlenir, neden o şekilde örgütlenir, bu örgütlenme hangi dinamiklerin etkisiyle değişir? sorusunu irdelemektedir. Bu irdeleme, tarihsel ve yönetim bilimi temelinde Osmanlı ve Türkiye olguları üzerinden yapılmıştır. Kitapta devletin toprağa dayalı örgütlenme tarzı toplum biçiminin bağımlı değişkeni olarak ele alınmış; devlet ve toprak ilişkisi bir iktidar sorunu olarak tanımlanmıştır.
Türkiye?de Devletin Toprak Üzerinde Örgütlenmesi, güncel kamu reformları sürecine bilimsel bir bakış geliştirmenin yanında, yönetim kuramına da katkı sağlayabilirse amacına ulaşmış olacaktır.
(Arka kapak metni)
Önsöz
Okuduğum bir kitapta yazar, insanın zorunluluk ve korkularından verimli sonuçlar elde etmesini ?yaratıcı nevroz? olarak adlandırıyordu. Elinizdeki çalışma da benim için bu türden bir sonuçtur. Öngörülen süre içinde bitirme zorunluluğu, başarılı olamama korkusu, geleceğe sağlam bir adım daha atabilme kaygısıyla bu kitap doğdu. Kitabın kaynağında Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yönetim Bilimleri Anabilim Dalı?na sunulmuş doktora tezim yer almaktadır.
Konunun belirlendiği günlerde Türkiye?de kapsamlı bir kamu reformu dalgası başlamıştı. Devletin toprak üzerindeki kurumlaşması, 21. yüzyılın başında, bu tarihsel kırılma zamanlarında köklü bir değişime konu olmaktaydı. Art arda gündeme gelen yasa taslakları, 1980?lerin başından itibaren dış kredi-faiz sarmalı üzerinden yürüyen neoliberal reform sürecinin ikinci aşamasını oluşturuyordu.
İktisadi ve mali liberalizasyon politikalarının uygulandığı ilk aşamada devletin ekonomik ve mali alanlardaki varlığı ile yönetimi büyük ölçüde ortadan kaldırılmıştı. Yönetsel ve siyasal liberalizasyon politikalarından oluşan ikinci aşama, üniter ve sosyal devleti çözerek ilerlemeye başladı. Ülke gündemini kasıp kavuran reform metinleri, birkaç yıl içinde yasalaştı. Cumhuriyet?in temel örgütlenme ilkeleri; Anayasal hükümlere, Cumhurbaşkanlığı makamından yükselen itirazlara, yargı sürecinde bekleyen çeşitli davalara-verilen kararlara ve toplumsal muhalefete rağmen köklü bir dönüşüme uğradı. Süreç günümüzde de devam etmektedir.
Neoliberal reform dalgası, yerli politika oluşturma süreci içinde doğmamış, ülke gündemine politika transferi sürecinin ürünü olarak girmiştir. Politikanın sahibi IMF, Dünya Bankası, OECD gibi uluslararası örgütler ile Avrupa Birliği ve ABD gibi iki devlet cephesinde somutlaşan küresel sermayedir. Azgelişmiş ülkelerde yatırım alanı arayan küresel sermayenin iktisadi ve siyasal egemenliği, bu egemenliğe uygun toplumsal ve yönetsel yapıların kurulmasıyla gerçekleşmektedir. Çeyrek yüzyıldır, ulus-devlet sınırlarını aşan örgütlenme biçimleri bir yandan sermayenin küresel ölçekte merkezileşmesini sağlarken, öte yandan yerel özerklik talebiyle ulusal bütünlüğü parçalamaktadır. Bu karmaşık siyasal coğrafyada toprağa dayalı örgütlenmenin yeniden düzenlenmesi yakıcı bir önem taşımaktadır. İçinden geçtiğimiz süreçte geleneksel sistemin neden değiştirildiği sorusuna bir karşılık geliştirme ihtiyacından doğan bu çalışma, ?Türkiye?de devletin toprak üzerinde örgütlenmesi?ni tarihsel ve yönetim bilimi temelinde irdelemektedir.
Çalışmamın tez olarak çıkışı ve kitaplaşması birçok değerli yardım sayesinde mümkün olabildi. Bu yardımlar içinde en büyük pay tez danışmanım Prof. Dr. Birgül Ayman Güler?e aittir. Tezin araştırma sorusu ile savların netleşmesindeki katkısı, tezden kitaba dönüşme sürecindeki desteği, hiçbir zaman esirgemediği emeği için kendisine ne kadar teşekkür etsem azdır. Mesleğin içinde olan herkes bilir; akademik uğraş etkili bir usta-çırak ilişkisi gerektiriyor.
Bu nedenle akademideki yürüyüşümün henüz başındayken Prof. Dr. Birgül Ayman Güler?le tanışmış olmayı büyük bir şans sayıyorum. O dönemde TODAİE?de yapılan yüksek lisans dersleri kafası hayli karışık kamu yönetimi öğrencileri olarak hepimizi heyecanlandırmıştı. SBF?de devam eden doktora dersleri, mesleki gelişimimin dönüm noktası oldu. Araştırma sürecini disiplinli ve titiz bir biçimde yürütme gereğini, soru sorarak-sorgulayarak ilerlemeyi, görünenin arkasındaki öze erişmenin önemini bu derslerde öğrendim. Bilgeliğiyle ufkumu aydınlatan değerli hocama çok şey borçluyum; onda gördüklerim ve öğrendiklerimle yoluma devam ediyorum.
Tezi öneri aşamasından itibaren izleyen, uyarı ve eleştirileriyle çalışmama ışık tutan Prof. Dr. Özer Ergenç ile Prof. Dr. Metin Kazancı?ya da teşekkürü borç bilirim. İlgi ve destekleri daima güç verdi. Prof. Dr. Şinasi Aksoy ile Yrd. Doç. Dr. Koray Karasu?nun savunma aşamasında dile getirdikleri öneriler ise basım öncesinde kimi eksiklikleri gidermemi sağladı, kendilerine çok teşekkür ederim.
Tez yazma aşaması, kitapların sağır arkadaşlığı dışında, zaman zaman kendi sesimi bile unuttuğum derin bir yalnızlık süreciydi. O günlerin zorluklarını paylaşarak umudu birlikte çoğalttığımız Ceren Kalfa?ya; endişelerimden uzaklaşmamı sağlayan Sibel Kurtoğlu, Sonay Bayramoğlu ve Serap Vural?a herşey için teşekkür ediyorum. İyi ki varlar? SBF?de lisansüstü eğitimimin en belirgin unsurunu oluşturan ?35?lik? olma durumuna da değinmeliyim.
?Ne olacak bu 35?lerin hali? toplantılarında bir araya geldiğimiz, bölüm odası sohbetlerinde çözümler ürettiğimiz bütün asistan arkadaşlarımı sevgiyle anıyorum. Çabalarımız somut bir sonuca ulaşamasa da, aramızdaki iletişimin kurulmasında-güçlenmesinde etkili katkıları oldu.
Tez yazarken kitap-süreli yayın koleksiyonu açısından zengin kütüphanelerin yanı başında olmak kuşkusuz büyük bir olanaktı. Bu süreçte SBF, TODAİE, TBMM, İçişleri Bakanlığı ve Bilkent Üniversitesi kütüphaneleri ile Milli Kütüphane ve Cumhuriyet Arşivi?nden yararlandım. İşimi kolaylaştırıp rahat bir nefes almamı sağlayan ?gerçek kütüphaneciler?in tümüne teşekkür ederim.
Kitabı tez halindeyken okuyarak önerilerini ayrıntılı bir raporla ileten, basım öncesinde biçim ve içerik bakımından eksiklikleri gidermeme yardımcı olan Eda Çelik?e; çalışmamın okuyucuyla buluşmasını sağlayan Tan Kitabevi Yayınları?na en içten teşekkürlerimi sunuyorum.
Ve son olarak? Sağladıkları rahat çalışma olanağı için anneme, babama ve eşime de burada teşekkür etmek isterim. Üzerimdeki yükleri hafifleten destekleri, koşulsuz sevgileri olmasa ne yapardım bilmiyorum. Teşekkürlerin yanı sıra dilemem gereken bir de büyük özür var: ?Annemin tezi bitsin oyuncak oynacağız? diyerek büyüyen Kaan bugün dokuz yaşında. Ona gereken zamanı ayıramadığım kaygısını hala taşımakla birlikte, mutlu bir çocukluk geçirerek iyi anılar biriktirmesini sağlamış olmayı diliyorum. Bu kitabı doktora eğitimimle birlikte büyüyen oğluma armağan ediyorum.
N. E. Keskin
Samsun, Ağustos 2009
Kitabın Künyesi
Türkiye’de Devletin Toprak Üzerinde Örgütlenmesi
Nuray Ertürk Keskin
Tan Kitabevi Yayınları
Baskı: Eylül 2009 (1. Basım)
Yayına Hazırlayan: Eda Çelik
Düzelti: Oktay Tercan
Kapak ve İç Tasarım: Erdem Olcay
Sayfa: 608
Fiyat: 20 TL
Yrd.Doç.Dr. Nuray Ertürk Keskin ‘in Hayatı
Keskin; 1975, Çorum doğumlu. 1997 yılında AÜSBF Kamu Yönetimi Bölümü?nü bitirdi. Yüksek lisans ve doktora eğitimini aynı üniversitede Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi (Yönetim Bilimleri) Anabilimdalı?nda tamamladı. Devletin Toprak Üzerinde Örgütlenmesi: Türkiye?de İllerin Yönetimi başlıklı tez çalışması ile doktor unvanını aldı. 1999-2007 yılları arasında AÜSBE?de araştırma görevlisi olarak çalıştı. Halen Ondokuz Mayıs Üniversitesi İİBF?de görev yapmaktadır. Toprağa dayalı örgütlenme, devlet reformu ve yönetim tarihi üzerine çalışmaktadır. Birçok kitapta ve dergide makaleleri yayımlanmıştır.
Uzmanlık Alanı: Yönetim Bilimi – Kamu Yönetimi
Lisans: Ankara Üniversitesi SBF, Kamu Yönetimi (1993-1997)
Yüksek Lisans: Ankara Üniversitesi, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi (1999-2001)
Doktora: Ankara Üniversitesi, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi (2001-2007)
Eserleri
Eğitimde Çürüyüş (Aytül Güneşer ile birlikte, KİGEM Yayını, 2003)
Türkiye’de Devletin Toprak Üzerinde Örgütlenmesi