Massimo Livi Bacci ‘nin Avrupa’da Nüfus Hareketleri (Populazione Nella Storia d’Europa) adlı kitabı; toprak, kaynaklar, nüfus ve hastalıklar arasındaki ilişkilerin tarihini inceleyen çarpıcı bir çalışma.
Massimo Livi Bacci, ilk Avrupa topluluklarında dikkat çekici bir biçimde görülen kıtlık, açlık, bebek ölümleri ve salgın hastalıkların nedenleri ile sonuçlarını inceleyerek Avrupa’nın bugünkü azalan ölüm oranlarına ve nüfus dengesine nasıl ulaştığını anlatıyor. Salgın hastalıklara yol açan etmenlerin yanı sıra iklim, mekân ve toprağın beslenme üzerindeki etkilerine de değinen Livi Bacci, kıta içi ve kıtalararası göç olgusunun Avrupa’nın kültürel ve sosyal yapısını ne şekilde etkilediğini istatistiksel verilere dayanarak gözler önüne seriyor. Avrupa’da Nüfus Hareketleri tarihsel süreç içerisinde Avrupa nüfusunu hem ülke hem de bütün olarak inceleme, kavrama imkânı tanıyan gerçek bir referans kitabı. (Tanıtım Yazısı)
Rozerin Doğan ‘ın 04/12/2009 Tarihinde Radikal Gazetesi Kitap Eki’nde Yayınlanan Yazısı
Avrupa?nın beş ülkesi Almanya, İngiltere, İspanya, İtalya ve Fransa?dan beş yayınevi, ortak bir kültürü yaratmak misyonuyla bir araya gelir. Yeni Avrupa?nın kültür ayağını kurmak amacıyla araştırmaya ve tarihe dayalı bir dizi yayın yapmaya karar verir. Avrupa?da devrimlerden Avrupa?da Aileye, Avrupa Tarihinde Kadınlardan, Avrupa?da Kentlere, Avrupa?da İslam?dan Avrupa?da Aydınlanmaya geniş bir yelpazede yayın yapmaya başlar yayınevleri. Türkiye?de Literatür Yayıncılık tarafından okura ulaştırılan bu çalışmalar; Avrupa?yı Kurmak Dizisi başlığını taşıyor. Avrupa?da Nüfus Hareketleri?yse dizinin 13. kitabı. Seriyi gün geçtikçe geliştiren yayınevleri çalışmanın amacını; ?Geniş bir uluslar arası çerçevede, Avrupa halklarının ve onların kültürlerinin tarihi hakkında, temel konularda açıklayıcı, okunabilir ve tartışma yaratacak yayın yapmak? olarak açıklıyor.
Avrupa?da Nüfus Hareketleri kapsamlı bir araştırma. Kitapta, nüfus hareketlerinde etkili olan toprak, kaynak ve hastalıklar mercek altına alınıyor. Massimo Livi Bacci kitapta, Avrupa?nın ilk topluluklarında kıtlık, açlık, bebek ölümleri ve salgın hastalıkların nedenlerini ve sonuçlarını inceleyerek; ?Avrupa?da nüfus neden azalıyor?? sorusuna cevap bulmaya çalışıyor.
Bacci konuyu; Sayılar, Mekan, Yiyecek, Mikroplar ve Hastalık, Sistemler, Büyük Dönüşüm (1800-1914) ve Bir Döngünün Sonu başlıkları altında incelemiş. İncelemesine bu alandaki verileri de katan yazar, Avrupa?da nüfus hareketlerini rakamsal verilerle zenginleştirmiş. Verilere göre, Ural Dağları?ndan Atlantik Okyanusu?na kıta Avrupa?sının nüfusu geçtiğimiz bin yılın başında 30 ile 50 milyon arasındaydı. Yaşanan büyük dönüşümler yavaş yavaş değil, birbirini izleyen büyük, durgunluk ve gerileme şeklinde gerçekleşti.
Göç ve devrimler etkili oldu
Tabii ki nüfusun artması ya da azalmasında, Bacci?nin ele aldığa mekan ve yiyecek durumu, salgın hastalıklar, sistemler ve sistemlerin yarattığı savaşlar etkili olmuştur. Yapılan araştırmalara göre, Avrupa?nın nüfusu 1800 ile 1914 yılları arasında iki kat artmış ve 188 milyondan tam 458 milyona çıkmıştı. Ömrün uzama ihtimali, ayrıcalıklı az sayıda insanın yazgısı olmaktan çıkıp çok sayıda insanın yazgısına dönüştü günümüzde. Kadının, doğurma yıllarının yani en verimli olduğu yılarının tamamını hamileliğe, emzirmeye ve küçük çocukların bakımına adaması sona ermiştir. On milyonlarca insanın Avrupa?dan eski ve yeni topraklara doğru göçü, kitlesel bir fenomene dönüşmüştür. Bu değişikliklerin kıtanın demografisi üzerindeki etkisi Sanayi Devrimi?nin sermaye üretimi veya Fransız Devrimi?nin siyasi sistemler üzerindeki etkisi kadar derin olmuştur. İşte bu süreçler yazara göre, birlikte hareket eden Avrupa?nın dönüşümünü sağlamıştır.
Üç önemli evre
Avrupa?nın 2000 yılındaki nüfusu kitapta 730 milyon olarak verilmiş. Bu neredeyse 1800?deki nüfusun dört katı ve 1914?dekinden de yüzde 60 daha fazla bir rakam demektir. Bugünse Avrupa?da nüfus artışı durma noktasına gelmiştir. Sanayi Devrimi?yle başlayan büyüme dalgası tam tersine dönmüştür. Artık Avrupa için zengin insan kaynağı dönemi yerini kıt insan kaynağı dönemine bırakmıştır. Bu tablo karşısında yazar, büyük demografik geçişin sonuna ulaştığımız saptamasını yapıyor.
Avrupa?da nüfus hareketleriyle ilgili olarak Bacci üç evreden söz edebileceğimizi belirtiyor. Bunlardan ilki, iki dünya savaşı arasındaki yıllardır. Dönemin belirleyici özellikleri; Birinci Dünya Savaşı?ndaki yüksek ölüm oranı, kitlesel göçün sona ermesi ve Büyük Bunalım sırasında ortaya çıkan sınır değişikleriyle ilgilidir. İkinci evrede, Batı Avrupa ülkelerinde ortaya çıkan ekonomik canlanmanın iç göç kadar uluslar arası göçün de yeniden hareketlenmesinin beslediği yeni bir demografik canlanmadır. Üçüncü evdeyse yirminci yüzyılın son otuz yılını kapsamaktadır. Belirgin özellikler arasında son derece düşük doğurganlık, hızla yaşlanan nüfus ve yavaş yavaş Avrupa dışından kaynaklanan göçe kapılarını kapatması sayılabilir.
Nüfus hareketlerinin Avrupa?nın kültürel ve sosyal yapısını ne şekilde etkilediğini istatistiksel verilere dayanarak aktarıyor Bacci. Avrupa?da Nüfus Hareketleri; tarihsel süreçte Avrupa nüfusunu hem ülke hem de kıta olarak inceleyerek gerçek bir referans kitabı olma özelliği taşıyor.
Kitabın Künyesi
Avrupa’da Nüfus Hareketleri
(Populazione Nella Storia d’Europa)
Massimo Livi Bacci
Çeviren: M. Timuçin Binder
Literatür Yayıncılık
2009
228 sayfa
