Antik Latin ve Yunan kökenli bazı ünlü isimler
Bizim ‘İskender’ dediğimiz ismin karşılığı olan Alexander veya Aleksander bunların en ünlüsüdür. Yunanca ‘halkın muhafızı’ gibi bir anlamı var. Büyük İskender ile çok erken çağda küresel şöhret yakalamış bir isim. Alex, Lex gibi kısaltmalara uğrar. İskoç versiyonu olan ‘Alec’, İspanyol versiyonu olan Alejandro’nın yanı sıra Alexandria (İskenderiye) şeklinde kadın ismi olarak da sıkça rastlanır. Alexandr ismini taşıyan Rus erkeklere genelde ‘Saşa (sasha)’ diye hitap edilir. Ancak kızlarda Alexandra ismi yaygınlaştıkça, bu ismi taşıyan kızlara da Sasha adı takılmaya başlandı.
Hollanda ve bazı İskandinav kökenli toplumlardan olanlar İskender ismini Sander şeklinde taşırlar. Bazı Güney Avrupa kökenlilerde ise bu kısaltma Sandro şeklinde karşımıza çıkıyor. İskender’in kısaltmasının kız versiyonu ise ‘Sandra’. Sandra adının ise Sandy şekline dönüşmüş bir versiyonu daha var.
‘Leon’ Yunanca ‘arslan’ demek. Müslüman yoğunluklu coğrafyadaki genel karşılığı ise ‘Esat’. Bu isim Latince’ye ‘Leo’ olarak geçti ve Roma’dan Avrupa’nın her köşesine yayıldı. Yunanca ‘Leonidas’ ise ‘Arslanoğlu’ anlamına geliyor. Arslan’ın Ermenice karşılığı ise Levon.
Leonard ise bizim halk dilindeki ifadeyle ‘aslan parçası’ gibi bir anlama geliyor. Leo, Lennard, Lenny versiyonları da var. Bu isim Latin dillerinde ise ‘Leonardo’ olaral geçer. Lionel ise ‘Leon’un Fransızca evreninde yaşı genç ‘Leon’lar için kullanılan versiyonun zamanla bağımsız bir isme dönüşmesiyle karşımıza çıkan aynı anlamda bir başka isim. ‘Leona’ da, Leo’nun kadın versiyonu. Leonard demişken, Penny ismi de Homeros’un destanında Odysseus’un eşinin adı olan Penelope‘un halk dilinde kısaltılmış versiyonu.
Olivia, Latince ‘Zeytin ağacı’ demek. Bu şekilde ilk kez kullanımı ve ünlenmesi Shaekspeare’in 12’nci Gece oyunuyla olmuş. Oliver ise bu ismin erkek versiyonu. 17’nci yüzyılda askeri diktatör Oliver Cromwell nedeniyle Anglo Sakson dünyada popülaritesi düşmüş, 19’ncu yüzyılda ise Charles Dickens’in Oliver Twist romanıyla yeniden yükselmiş bir isim. Oliver isminin Amerikan kültüründe kısaltılmış lakabı ise ‘Noll’.
Roma’da ‘orman’ anlamına gelen ‘Silva’dan gelen Silvius da özellikle kadın versiyonu ‘Silvia’ ile yaşayan bir isim. Silvio şeklinde erkek ismi de var. Silvia, Roma’yı kuran Romulus ve Remus’un anneleriydi. Altıncı yüzyılda Azize Silvia ile özellikle İtalya’da yaygınlaştı. Shakespeare bu ismi İngiliz evrenine taşıyan kişi oldu. İngilizcede daha çok Sylvia şeklinde yazılıyor.
Dennis, Denis veya Dennys, Yunan mitolojisinde şarap tanrısı Dionysus’tan gelen bir isim. Denny, Deen, Den gibi kısaltmaları da kullanılır. Denise, Denisa, Deni, Denice, Deniece, Dione, ve Dionne gibi kadın versiyonları da var.
Eski Yunanca’da ‘zafer getiren’ anlamındaki Veronica veya Veronika’nın Latince ‘hakikat’ anlamındaki Veraiconica’dan geldiğini savunanlar da var. Nika, Nikki, Vera ve Ronnie gibi kısaltılmış versiyonlarına sahip kadınlar da çoktur.
Roma’nın ünlü aile adı Julianus’dan gelen Julian da çeşitli versiyonlarıyla popüler bir isim olarak varlığını sürdürüyor. Gençliği ima eden bir anlamı var. Fransız Julien, İtalyan Giuliano, İspanyol Julio (Hulyo) gibi versiyonlarının yanı sıra, Julia, Juliana, Julie gibi kadın isimleri olarak da karşımıza çıkar.
Zeus’un kızı Helen’in adı da popüler bir kız ismi. Rus kültüründe Alyona versiyonuyla yaygın. Rusça Yelena da aynı isim. Helene, Eleni, Alana gibi versiyonları da var.
Roma’nın savaş tanrıçası Victoria’nın adı karşımıza sıkça çıkar. Erkek versiyonu ‘Victor’dur. ‘Zafer’ isminin karşılığıdır. Vicky, Vickie, Vicki, Vic veya Tori şeklinde kısa formları da var. Yunan mitolojisinde ise savaş tanrıçası Nike’dir.
Ursula, ‘uysal’ anlamına gelen Agnes (Hispaniklerde ‘Inez’ şeklinde karşımıza çıkar), ‘iyilikte güzellikte rakibe’ anlamındaki Emily, ‘sevimli’ yani ‘sevilmeye değer’ anlamındaki Amanda (Mandy şeklinde kısaltması da var) yaygın bazı Latince kökenli isimlerden bazıları…
Justin, Latince ‘adil’ anlamındaki Justinus’un İngiliz kültüründeki versiyonu. Justine (Adile) şeklinde kadın versiyonu da var.
Diana, Roma’da avcılığın, ormanların ve doğumun tanrıçası Diana’dan geliyor. Fransız versiyonu Diane de sıklıkla kullanılıyor.
Kadim Yunan kökenli bir isim olan Sofia da Batı dünyasında oldukça yaygın bir kız ismine dönüşmüş durumda. Türkçedeki anlamsal karşılığı ‘Bilge’ olabilecek bu ismin Sofie, Sonia ve Sonja gibi versiyonları da var.
Çeşitli kaynaklardan doğan bazı popüler isimler
Bazı isimler, aslında fiziksel özellikleri nedeniyle lakap olarak takıldıkları kişiler nedeniyle popülerleşmiş. Örneğin ‘Calvin’, aslında Latince kel demek. Protestan Reformasyonun liderlerinden Fransız teolog Jean Calvin’in (İngilizcede John Calvin) soyadı, Protestan dünyada popüler bir erkek ismi oldu.
Claude ise Latincede ‘topal’ demek. Ünlü bir Roma ailesinin soyadı oldu. 7’nci yüzyıldaki Aziz Claude’tan dolayı Hristiyanlar arasında isim olarak yayıldı. Ressam Claude Monet ile birlikte yeniden yaygınlık kazandı.
Melanie, Yunanca ‘koyu karanlık’ anlamından geliyor. Yunan mitolojisinde bir perinin adı olunca popüler bir kadın adı oldu. Melinda, Melania, Mel, Mindy, Melany gibi versiyonları da var.
Sosyal etkileşim de bir başka isim kaynağı. ABD’ye belli bir kültürden insanların adı olarak gelip, edebiyat, sanat veya kişisel ilişkilerle bir sonraki kuşakta farklı kültür kökenlilerin de benimsediği isimler de var.
Örneğin Alice’in Rus versiyonu olan Alisa, Yunan Mitolojisi kaynaklı ve erken dönem Yunanlı din şehidesi Larissa’dan gelen Larisa veya onun kısa formu ‘Lara’ son yıllarda popülerlik kazandı. Yunan mitolojisinde adı ‘barış’ anlamına gelen tanrıça İrene’nin Rusça söylenişi olan Irina da bunlardan biri. Üçüncü yüzyılda öldürülen aziz Tatyanus’un adının kadın versiyonu olan Tatyana ismi de Rus kökenliler dışında da kendine sahipler buluyor. Bir başka maktul aziz, Anastasius’un isminin kadın versiyonu olan Anastasia da bu şekilde yaygınlık kazanan bir başka isim. Gri’nin 50 Tonu romanının kahramanının adı olmasıyla bugünlerde tarihinin en popüler dönemini yaşıyor.
Slav kökenli Nadya veya Nadia da ABD’de oldukça popülerlik kazanan bir kız ismi. Fransız versiyonu Nadine olan bu ismin anlamı ‘umut’.
Susan, Susanna, Suzy, İbranice kökenli bir isim ve ‘zambak’ demek. Sue şeklinde kullanıldığı da oluyor. Yine İbranice ‘menengiç ağacı’ anlamındaki ‘Elah’ da Batı dünyasına ‘Ayla’ şeklinde geçmiş. Heather, bizdeki Funda isminin karşılığı bir kız ismi. Daisy (Papatya), Rose veya Rosa (Gül), Jasmin (Yasemin), Lily (zambak), Violet (menekşe), Daphne (Defne) çiçek bahçesinden kadınlar için transfer edilen popüler isimlerden bazıları.
Scott, aslında ‘İskoçyalı’ anlamında bir soyadı iken isme dönüşmüş ve sonradan da İskoçya kökenli olmayanlar arasında da popülerleşmiş bir isim. Scot, Scotty, Scottie gibi versiyonları da var.
Bonnie, İskoç dilinin Fransızca ‘Bon’dan aldığı ve kadınlar için ‘hoş’, ‘alımlı’ anlamında kullandığı bir isim. 19’ncu yüzyılda İskoç göçmenlerle Amerika’ya taşınmış.
Bruce, İskoçların Amerika’ya kazandırdığı bir başka isim. Aslında Norman kökenli bir isim ve Fransa’daki Brix kentinin adı. 14’ncü yüzyılda İngilizlerden bağımsızlığı kazanan İskoç kahramanı Robert the Bruce (Brixli Robert) ile doğmuş bir isim. 19’ncu yüzyıldan beri İngilizce konuşulan dünyada popüler bir erkek ismi. Bruce Springsteen ile birlikte son çeyrek yüzyılda yeni bir popülerlik yaşıyor. Oscar, Keltik kültürde ‘aziz dost’ anlamına gelen bir isim.
Terence, İrlandalıların, ‘çete elebaşı’, ‘fitneci’ anlamlarına gelen ‘toirdhealbhach’ ifadesini Anglikanize etmeleriyle oluşmuş bir isim. Dini faaliyetlerinden dolayı bu şekilde adlandırılan İrlandalı azizler nedeniyle övünç kaynağı olarak İrlandalılar arasında popüler bir erkek adı olmuş. Amerika’da İrlandalı olmayanlar arasında yayılması ise ancak son yüzyılda oldu. Bu ismi taşıyanlara Terry diye hitap edilir genelde.
‘Kevin’ bir başka İrlandalı ismi. Orijinali, centilmen, yakışıklı anlamındaki Caoimhín. 20’nci yüzyıl Amerikasında İrlanda kökenli olmayanlar arasında da popülerleşti.
‘Asil’, ‘ulu’ anlamındaki Brian veya İrlandaca yazılışıyla Bryan, Vikinglerin İrlanda adasını işgalini engelleyen İrlanda kralı Brian Boru ile doğmuş bir isim. Bu nedenle İrlanda kökenliler arasında oldukça yaygın bir isim. Son dönemin bütün Amerikalılar arasında popüler bir başka İrlandalı ismi ise Ryan. İrlanda dilinde ‘küçük bey’ gibi bir anlama geliyor. Bu arada Rihanna’nın ise Ryan ile ilgisi yok. Bildiğimiz ‘reyhan’ın Bronx aksanlı bir telaffuzundan başka bir şey değil.
Siyah Amerikalılarda son yarım yüzyıldır başta Müslüman kültürü olmak üzere farklı kültürlerden isim edinme veya tamamen özgün bir isim uydurup sahiplenme eğilimi güçlendi. Aisha (Ayşe), Jamal (Cemal), Malik, Malaika (Melike), Imani (İman) bu trendin popüler isimleri arasında.
Popüler kültürün etkisi de isim dalgalanmalarında oldukça rol oynuyor. Örneğin, 19’ncu yüzyıl sonunda bir ara yaygınlaşılıp sonra kaybolan Samantha adı, 1960’lı yıllarda yayınlanan Tatlı Cadı dizisindeki Samantha karakteri ile bir anda en popüler kız isimlerinden birine dönüştü. Arya adı Game of Thrones dizisinin etkisi ile 2016 yılında en popüler kız isimlerinden biri oldu. Yine Obama’nın kızı Malia’nın adı da son yılların en popüler kız isimlerinden biri.
Eskiden çok sayıda kişiye az sayıda benzer isim verildiği için, bu kişileri ayırt etmek için lakaplar, kısaltmalar kullanılıyordu. Geleneksel isimlerin çok sayıda kısaltma veya farklılaşmış versiyonu olmasının temel nedeni bu. Ancak, özgün isimlerde ve farklı kültürlerden gelen isimlerdeki patlama, kısaltma veya lakap takma ihtiyacını da ortadan kaldırıyor. Sanatta, sporda, popüler kültürde, akademide, entelektüel yaşamda, iş dünyasında 100 yıl öncenin en açık fikirli Amerikalılarını bile şaşırtabilecek çeşitlilikte bir Amerikan isimleri kataloğu oluşmuş durumda.
Cemal Tunçdemir
amerikabulteni
Daha fazla bilgi için TIKLAYINIZ