Kutsal Kitap kökenli isimler
Batı Hristiyan toplumunda İncil’den çocuklarına isim bulma geleneği sanıldığı kadar eski değil. Protestanlığı doğuran Reformasyon ile başlamış bir gelenek bu. Öncesinde, çocuk isimlendirmesinde dini etki, sadece yortusu, Azizler takviminde, bebeğin doğum gününe denk gelen Aziz’in adının verilmesi ile sınırlı.
17’nci yüzyıldan itibaren Püriten sofuların dindarlığı, Ezra, Hiram, Ezekial, Zachariah, Elijah gibi Kutsal Kitap kaynaklı isimlerin Yeni Dünya’da hızla yaygınlaşmasına neden odu. İncil’de geçen her kelimeden isim koyma geleneği aldı yürüdü. Öyle ki ABD’de bir dönem kız çocuklarına Faith, Hope, Prudence takma akımı, bizde 80’li yılların sonunda oluşan Merve-Büşra-Kübra akımından bile çok daha güçlüydü.
İbranice kökenli isimler, Müslüman kültürünün egemen olduğu coğrafya gibi ABD’de de yaygın bir kullanıma sahip. Sonu ‘tanrı’ anlamındaki ‘el’ ile biten birçok isim İbranice kökenlidir. Örneğin bazı dillerde Immanuel versiyonu olan İspanyolcada ise ‘Manuel’ denen ‘Emanuel’ ismi ‘tanrı bizimle’ demek. İspanyol kültüründe ‘Manu’ ismi de aslında Manuel’in kısaltmasıdır. Emanuela, Manuela gibi kadın versiyonları da var.
Cebrail isminin karşılığı olan Gabriel ‘gücümü tanrıdan alıyorum’ demek. Gabriela ise bu ismin kadın versiyonu.
Mikail isminin karşılığı olan Michael, ‘tanrının benzersiz olduğunu’ ima eden bir isim. İncil’de şeytana karşı cennet ordularının komutanı gibi tasvir edildiği için, tarih boyunca Hristiyan askerlerin Azizi kabul edildi. Mike, Mic, Micky, Mick kısaltmaları var. Rusça Mikhail, bazı Doğu Avrupa dillerince Mihail, İspanyolca Miguel gibi versiyonları olan Michael ABD’de 20’nci yüzyıl boyunca en popüler erkek ismi oldu. Kadın versiyonu ise genel olarak Michelle’dir. Mitchel, Michael’ın bir başka söyleniş şeklidir ve kısaca Micth kullanılır bu isimdekiler için.
Kutsal Kitap’ta bir başka üst düzey melek adı olan Raphael veya Rafael ise, İngilizce evreninde hiçbir zaman popülerlik kazanamadı. Bununla beraber Avrupa ülkeleri veya Latin Amerika kökenli Amerikalılarda sıkça rastlanılabilecek bir isim.
Samuel, İbranice’de, ‘tanrının adı’, ‘tanrı buyurdu’ gibi anlamlara gelen bir isim. Yaygın yanlış kanının aksine bizdeki İsmail’in karşılığı değil. Bizdeki İsmail’in karşılığı Ishmael.
Samuel, Reformasyondan sonra Hristiyan dünyada popülerleşen isimlerden biri. Günlük dilde Sam, Sammy gibi kısaltmaları var. Samantha adı da, Samuel ile eski Yunancada ‘çiçek’ anlamına gelen Anthos’tan türetilen kadın adı Anthea’nın birleşmesiyle oluşturulmuş popüler bir kadın ismi.
Eski Yunancada ‘duru’ veya ‘aydınlık’ gibi anlamlara gelen Phoebe ise aslında Yunan mitolojisinde bir Titan’ın adı. Artemis’in büyükannesi. Reformasyon’dan sonra Hristiyan dünyada bu ismi popüler kılan ise, İncil’de geçen bu isimdeki erken dönem Hristiyan kadın lider. Shakespeare, Phebe şeklinde kullanmış. Bu arada Phoebe deyince aklıma geldi; Chandler, ‘kandilci’ demek. Büyük olasılıkla soyadlarının göbek isim olması furyasında isim olmuş. Hepinizin aklına gelen karakter gibi, özel bir öyküsü yok yani…
Jesus, İbranice’de ‘kurtarıcı’ anlamına gelen Joshua’nın (Caşua) Yunanca söylenmiş şeklidir. Anglo Sakson dünyada oğluna Jesus adı verme geleneği yoksa da Hispanik Amerikalılarda ‘Hezus’ diye telaffuz ettikleri bu ismi taşıyan çoktur. Hispanikler ismi Jesus olanlara günlük dilde ‘Chucho’ diye hitap eder.
İsa’nın bir başka adı ise ‘Mesih’ anlamındaki ‘Chris’tir. Yunanca ‘Hristo’nun Anglinakize olmuş halidir bu. Chris, Kris, Chip (ismi Charles olanlar da bazen Chip diye kısaltılır) gibi kısaltmaları var.
Christian ismi ‘’İsa’nın takipçisi’’ anlamına geliyor. Portekizcede Cristiano, kadınlarda Christa, Christina, Krista, Danimarkalı kadınlarda Christen (C ile yazılıyor), Kristine, Kristina, Christina gibi versiyonları var.
Christopher ise ‘İsa’nın destekçisi’ anlamına gelen Yunanca Hristoforos isminin Batı dillerine geçmiş telaffuz şeklidir. Kristofer şeklinde yazan kültürler de var. Hispanik versiyonu ise Cristobal’dır.
Ve tabii ki peygamber isimleri de Amerika’nın isim kültüründe oldukça geniş bir yer kaplar.
Bunların belki de en popüleri olan John İslam kültüründe ‘Yahya’ diye adlandırılan isim. İngiliz veya Amerikalı John, Leh ya da Flemenk Jan, Alman Hans, Fransız Jean, İtalyan Giovanni veya Gianni, İspanyol Juan, Fin dilinde Johannes ya da Joni, Slav dillerde İvan, Jan ve İvo, Keltik dillerde Sean veya Shawn, Portekizli João, Yunan Yannis veya İoannis hep Yahya isminin karşılıkları. Kadınlarda ise Johanna, Jane, Janet gibi versiyonları var.
Bu arada ‘Jon’un ‘John’ ismiyle bir ilgisi yok. Jon, bizde ‘Hüdaverdi’, ‘Tanrıverdi’, ‘Allahverdi’ veya ‘Hudeyda’ isimleri ile aynı anlama sahip ‘Jonathan’ın kısaltılmış versiyonu. Jonathan’ın ABD’de ‘Jon’ dışında ‘Nate’ şeklinde kısaltması da kullanılır.
‘Tanrıverdi’ anlamına yakın başka isimlere sahip Amerikalılar da var. Eski Yunan kökenli ‘Theodore’ isimi de ‘tanrıverdi’ demek. Yine, İbranice kökenli Matthew (Mathias) ve Nathaniel, Arap Amerikalılarda karşımıza çıkan Ataullah veya kadın isimleri Dorothy ve Godiva da ‘tanrıverdi’ anlamındaki isimler arasında. Theodore’un kadın versiyonu Theodora, günlük kullanımdaki kısa versiyonu ise Teo’dur. Theodore ismi Rus kökenli Amerikalılarda ‘Fyodor’, Bulgar kökenli Amerikalılarda ‘Todor’ şeklinde karşımıza çıkar.
Bir başka popüler peygamber ismi de Yusuf’un karşılığı olan Joseph’tir. Bu ismin günlük dilde Jo, Joe, Joey gibi kısaltmaları var. Alman kökenliler ise Sepp şeklinde kısaltır bu ismi. Yusuf, İspanyolca versiyonu Jose (Hoze), İtalyanca versiyonu Giuseppe ile de bu kültürlerden Amerikalılarda karşımıza çıkar. İtalyanlar ismi Giuseppe olan dostlarına kısaca ‘Peppe’ der. Hispanik kültürde de bu taklit edilir ve Jose olanların ismi, ‘Pepe’ şeklinde de kullanılır. Orada da durmaz, Pepito diye bir daha küçültürler.
Abraham, İbrahim’in Batı dillerindeki söylenişi. Kelime olarak ‘herkesin atası’ anlamındadır. Doğu Avrupa kültürü kökenli Abram versiyonu da yaygındır. Abe ve Avi gibi kısaltmalarıyla da karşımıza çıkar. Abraham Lincoln ile ABD’de bir dönem oldukça popülerleşmiş. İbrahim’in eşinin ‘asil kadın’ anlamındaki ismi Sarah da yaygın bir kadın adıdır. Sera, Sally, Sarina, Sara gibi kısaltmaları da var. İbrahim’in iki oğlundan Isaac (İshak) daha popülerdir. Zac, Zach şeklinde kısaltılır. Ishmael (İsmail) ise Moby Dick romanına rağmen çok yaygın değil.
Rebecca, İshak’ın eşi Refika’nın Hristiyan dünyadaki karşılığı. Reformasyondan sonra Hristiyan dünyada popülerleşti ve 17’nci yüzyılın Püriten sofularında popüler bir kız adına dönüştü. Rebeka, Becky gibi versiyonları da var.
Rebeka, Harran’lıydı. Harran adı, İbrahim peygamberin kardeşi Haran’dan geliyor. Harran bir başka çok popüler kadın isminin Jessica’nın da vatanı aslında. Bu ismin orijinali, İbranice ‘basiretli’ anlamındaki Yiskah’tan geliyor. Kutsal Kitap’ta İbrahim peygamberin yeğeni Iscah’ın adınının anglikanize edilmiş hali. Jessica şeklinde ilk kullanımı Shakespeare’in Venedikli Tacir oyununda bir karakteri bu şekilde adlandırmasıyla olmuş. O dönemde bazı İncil çevirilerinde Yiskah’ın Jeska şeklinde yazılmasından esinlendiği tahmin ediliyor.
İbrahim’in torunu olan Yakup ve ailesi de oldukça verimli bir isim kaynağı olmuş. Amerikan toplumunda Yakub’un birebir karşılığı olan ‘Jacob’ ismi, İbranice orijinali ‘Ya‘aqōv’un Avrupa dillerinde aldığı şekil. Çok popüler bir erkek adı olan James ismi de, Yakup’ isminin biraz değişmiş bir başka versiyonudur. Yakup’un Latince karşılığı olan Iacomus, eski Fransızca’ya James olarak geçip oradan da Anglo Sakson dünyaya aynı şekilde transfer olmuş. Jim, Jimmy, Jake, Jack, Jamie hep James isminin kısa versiyonları. Yine Yakup’un karşılığı olarak Fransızca kökenli Jacques ve dişi versiyonu Jacqueline de sıkça karşımıza çıkar. James’in İspanyolcadaki karşılığı ise Jaime. Bunun yanı sıra, Yakub’un Hispanik kökenliler arasında ‘Tiago’ veya ‘Thiago’ şeklindeki versiyonu da yaygındır. Hispanik kültürde Santiago (saint yago’nun birleşik hali) ve Santiago’nun daha hızlı söylenişinin zamanlı kısalmış versiyonu Diego veya San Diego olarak da karşımıza çıkar Yakup ismi.
Yakub’un 12 oğlunun en genci olan Benjamin’in (Bünyamin) adı İbranice ‘güneyin oğlu’ anlamına geliyor. Hristiyan dünyada Protestan Reformasyonundan sonra yaygınlık kazanmış. Bu isimdekilere dostları genellikle ‘Ben’, ‘Benny’, ‘Benji’ gibi kısaltmalarla hitap eder.
Rachel ismi de, Yakub’un ikinci karısı, Bünyamin ve Yusuf’un anneleri Rahil’in (Rahel) Batı dünyasındaki karşılığı. İbranice ‘koyun’ anlamına geliyor. Portekizce Rakuel, İspanyolca ve italyanca Raquel, Rusça Rahil, Fransızca Rachelle (Raşel), İskandinav dillerindeki Rakel gibi versiyonlarını taşıyan Amerikalılara rastlamak da mümkün.
Yakub’un en büyük oğlu olan Reuben de ismiyle hala yaşıyor. Aynı zamanda Aaron (Harun) ve Moses (Musa) peygamberlerin dedesi olan üçüncü oğlu Levi de Amerikan toplumunda çok sayıda erkeğin adını taşıdığı biri. Yakub’un beşinci oğlu ‘Dan’ın adı da hala yaşıyor. Yani tanıştığınız her Dan, otomatik olarak ‘Daniel’in kısaltması olmayabilir.
Adam, Adem’in karşılığı oldukça popüler bir erkek ismi. İtalyan kökenlilerde Adamo, Hispanik kökenlilerde Adan veya kısa formuyla ‘Addy’ olarak da karşımıza çıkabilir. Adem’in, ilk cinayeti içeren kıssalarıyla ünlü iki oğlu Abel (Habil) ve Cain (Kabil) ile Eski Ahit’e göre üçüncü oğlu Seth (Şit peygamber) de yine isimleri yaşayan peygamber kuşağı kişileri arasında. Adem’in eşi Eve (Havva), İbranice ‘nefes’ anlamına gelen kökten gelen bir isim. Helen dünyası ‘Zoe’ şeklinde tercüme etmiş bu ismi ki eski Yunanca’da ‘yaşam’ anlamına geliyor. Farklı kültür coğrafyalarından gelen Eva, Evita, Hava, Evelia gibi versiyonları da var.
Türkçe’de Davud dediğimiz peygamberin ismi olan David en popüler erkek isimlerinden biri. Dave, Davy, Davey kısaltılmalara uğrar.
Elias veya Elijah (İlyas), Daniel (Danyal), Ezekiel (Zülküf), Noah (Nuh), Job (Eyüp), Jethro (Şuayb), Solomon (Süleyman), Zechariah (Zekeriya), Ezra (Üzeyir), Jonah/Jonas (Yunus) diğer bazı popüler peygamber isimleri.
Elizabeth, İbranice ‘Elişeva’nın Yunanca’ya geçişinde aldığı şekil. Elişeva, Tevrat’a göre Harun’un eşidir. İncilde ise Zekeriya’nın eşi ve Yahya’nın annesi olarak anılır. İslam inancında ise ‘İşa’ diye geçer bu isim ve Meryem’in annesi olan Hannah’ın kardeşi, Zekeriya’nın da annesi olarak kaydedilir. Isabella, Isabel, Lisa, Liz, Elise, Betty, Beth hep Elizabeth’in kısaltmaları veya değişmiş versiyonlarıdır.
Tevrat’ta anılan bir gelin olan Ruth ismi de Reformasyon döneminde Hristiyan dünyada yaygın bir kız ismine dönüşür. Ruth, dul kaldıktan sonra da Yahudi kayınvalidesinin yanından ayrılmaz ve ‘sen nereye ben oraya, senin dinin benim dinim, senin halkın benim halkım’ der. Yahudi doğmadığı halde Yahudiliğe geçenlerin Yahudiliğini kabul eden Yahudi görüşünün dayandığı temel öyküdür. Günümüz Amerikasında, Brooklyn ve New Jersey’deki Suriye kökenli bazı Yahudi grupları dışında neredeyse bütün Yahudi grupları, başka inançlardan isteyen kişilerin Yahudilik dinine geçişini kabul eder. ‘Ruth’ bu anlamda sosyal mesajı da yüksek bir isim.
İbranice Hannah da, Püritenlerden beri yaygın bir kadın ismi. ‘Tanrının lütfu’, ‘lütfiye’, ‘güzellik’ gibi anlamlara geliyor. Latince evrenine Anna, Anne, Ann, Ana verisyonlarıyla geçmiş. Meryem’in annesinin adının Anne veya Hannah olduğu kabul edildiği için Hristiyan dünyada yaygın bir kadın adı. Anne, İngiliz sosyal evreninde daha çok ‘Ann’ şeklinde geçiyor. ‘Ann’ isminin farklı bir söylenişi olan ‘Nancy’ de son iki yüzyılda bağımsız bir isme dönüştü. Ann isminin Anette, Anita, Aneta, Anabel gibi farklı versiyonları da kullanılıyor.
Magdalene, ‘Magdala-lı’ demek. İsa’nın Celile’nin Mecdel kasabasından olan takipçisi ‘Magdalalı Maria’dan (Mecdelli Meryem) dolayı popülerleşmiş bir kız ismi. İngiliz kültürüne Madeline şeklinde geçti. Lena, Linn, Alena, Alenka gibi versiyonları da var.
Natalie, Latince ‘Hz İsa’nın doğum günü’ demek. Türkçedeki ‘Mevlüde’ ismi ile aynı anlamsal işlevi görür. Rusça ismi Natalie olan kızlarına ‘Nataşa’ diye hitap eder. Doğrudan bu şekilde adlandırıldıkları da olur. Aynı ismin Rus kültür evreninde Taşa ve Talya şeklinde kısaltma versiyonları da var.
Martha, Arami dilinde ‘evin hanımefendisi’ anlamındaki Marta’dan geliyor. İncil’de geçen bir karakterin de adı olunca Hristiyan dünyada popüler bir isim olmuş. Kardeşi Lazarus ile beraber İsa’nın yeniden dirilişinin tanığı oldukları kaydediliyor.
Eski zamanlarda 6 Ocak’taki Epifani Yortusuna yakın dönemde doğan erkeklere Yunanca’da ‘tanrının tecellisi’ anlamında Theophanes ve kızlara da Theophania adı verilirmiş. Tiffany buradan gelen bir isim. Ortaçağ sıralarında bu gelenek yok oldu. Adını New York’taki ünlü mücevher mağazasından alan 1961 tarihli ‘Breakfast at Tiffany’s’ filmiyle beraber kız çocuklarına ‘Tiffany’ adı verilmesinde bir patlama yaşandı.
İsa’nın havarileri de birçok popüler ismin yaygınlık nedenidir.
Peter, 12 havariden biridir ve Hristiyan kilisesinin kurucusu olması nedeniyle Hristiyan dünyadaki en önemli dini şahsiyetlerden biridir. Katolik inancında ilk Papa olarak ve Ortodokslukta Birinci Antakya Patriği olarak görülür. Asıl adı Simon’dur. İsa ona Aramice ‘kaya’ anlamına gelen isimle hitap ettiği için ‘kaya’, Yunanca’ya Petros olarak çevrildi. Latince Petrus oldu. İspanyolca evreninde Pedro, Arapça esintili Butros, Rus etkili Petro, Fransız etkili Pierre, İtalyan Piero, Ermeni Bedros versiyonları ile de karşımıza çıkar. Pierce, bu ismin değişmiş bir versiyonudur. Amerikalılar bu isimden türettikleri ‘Pete’ adını da yaygın şekilde kullanır.
Thomas, İsa’nın 12 havarisinden birinin adı. Aramice de ‘ikiz’ anlamına gelen, ‘ta’oma’nın Yunanca İncillerde bu telaffuzla kaydedilmesiyle Batı Hristiyan dünyada Thomas oldu. Tom, Tommy, Tommie gibi kısaltmaları da vardır.
Andrew, eski Yunancada ‘adam’ ‘erkek’ anlamına gelen bir kökten doğan ‘Andreas’ isminden İngilizce evrenine geçmiş bir isim. Buradaki ‘erkek’ o günün kültürü çerçevesinde biyolojik cinsiyetten çok, ‘güçlü’, ‘cesur’ gibi anlamları ima eder. İtalyan kökenlilerde ‘Andrea’ şeklinde kullanılır. Diğer Batı kültürlerinde ise ‘Andrea’ genelde kız ismidir. İskandinav kökenliler Anders, Fransızlar Andree, Ruslar Andrei, İspanyollar Andreo veya Andrés şekillerinde kullanır bu ismi. Andrew, sıkça ‘Andy’ veya ‘Drew’ şeklinde kısaltmalarıyla da kullanılır. Batı toplumlarının hepsinde yaygın olmasının nedeni ise 12 havariden birinin adı olması nedeniyledir.
Philip ismi, Yunanca ‘atsever’ demek. ‘’Philos (sevmek)’’ ve ‘’hippos(at)’’ sözcüklerinin birleşmesinden oluşmuş. Antik Yunan’da at sahibi olmak, çok zenginlere özgüydü. Dolayısıyla bu ismi taşımak bir tür asalet imasıydı. Makedon kralların adı olmasıyla Avrupa kültürlerinde de yayıldı. Ancak asıl popüleritesini 12 havariden birinin ismi olmasına borçlu. Roma’nın baskısına rağmen inancından dönmediği için Pamukkale yakınındaki Hierrapolis kentinde Roma askerlerince öldürüldüğüne inanılır. Phil, Flip, Feli, Philly, Lip, Pip, Pep ve Pippo gibi kısaltmaları var. Fransız ‘Philippe’, İspanyol veya Portekiz ‘Felipe’, Doğu Avrupa kökenli ‘Filip’ gibi versiyonlarıyla da karşımıza çıkar.
Paul, aslında antik çağda da kullanılan bir isim. Paullus diye bilinen ünlü bir Roma uygarlığı ailesi de var. Orijinalinde ‘küçük’, ‘mütevazı’ gibi anlamlara gelmesi nedeniyle bir ailede aynı ismi taşıyandan küçük olan için bir lakap olarak da kullanılırmış. Hristiyanlıkla beraber bu isimde patlama yaşanmasının nedeni ise Hristiyan kilisesinin oluşumunda oldukça önemli rol oynayan erken dönem Hristiyan büyüğü, Tarsuslu Aziz Paul’un adı olmasıdır. İbranice asıl ismi ‘Saul’dur ve bu da İsrail’in ilk kralı ‘Talut’un İbranice adıdır. Aynı zamanda Roma imparatorluğu tebası olduğu için Yunanca ‘Paulus’ adını da taşır. Büyük olasılıkla Paul, Saul’e benzediği için seçilir bu isim. Hispanik Pablo, Ermeni Boğos, Latin dillerde Paolo, İtalyan Paolino, Portekiz Paolinho, Rus Pavel versiyonlarına da sıkça rastlamak mümkün. Ruslar ismi Pavel olanlara ‘Paşa’ diye hitap eder. Yine bu ismin Paula, Pauline, Paulina ve Paulette gibi kadın adı versiyonları da yaygındır.
Mark, ‘savaş tanrısı Mars’a adanmış’ anlamındaki Latince ‘Mart-kos’un zamanla kısalmış haliyle oluşan çok popüler bir isim. Antik çağın en popüler üç erkek adından biri olan Marcus, Mark isminin de atası. Dört İncil’den biri olan Markos’u kaleme alan Evanjelist Markos nedeniyle Hristiyan dünyada oldukça popüler olmuştur. Marco, Marek, Marcos, Marquinhos, Marko gibi versiyonları da ile karşımıza çıkabilir.
Martin de Mark ile aynı kökten geliyor. ‘Harbi’ demek. Ünlü Fransız aziz ‘Saint Martin’ sebebiyle Hristiyanlar arasında popülerliği artmış. Martin Luther nedeniyle Protestanlar arasında popüler bir isme dönüşürken, son yarım yüzyılda da Martin Luther King nedeniyle siyah Amerikalılar arasında yaygın bir isme dönüştü.
Hristiyan azizler ve din büyüklerinin isimleri de birçok popüler ismin kaynağı olmasa da yaygınlık nedeni olabilir.
George, eski Yunanca’da ‘çiftçi, köylü, aile reisi’ gibi anlamlara geliyordu. Hristiyanlıktan çıkmayı reddettiği için MS 303 yılında öldürülen ve askerlerin azizi olarak kabul edilen Yunan kökenli Roma askeri Aziz Georgios nedeniyle Doğu Hristiyan dünyasında yaygın bir kullanıma kavuşmuş. Haçlı Seferleri sırasında onun öyküsünü öğrenen askerlerce Batı Avrupa evrenine de taşındı ismi. ‘’İngiltere’nin piri’’ olarak kabul edildi. Bununla beraber 18’nci yüzyıldaki Alman kökenli Birinci George’a kadar İngiltere’de nadiren kullanıldı. Sonrasında ismin kullanımı adeta patladı. ABD’nin kurucu ilk başkanı da bu adı taşıdığı için ABD’de oldukça popüler bir erkek ismi oldu. George ismi İspanyolca Jorge, Rusça Yuri, Almanca Jurgen, Rumca Yorgi veya Yorgos, İtalyanca Giorgio veya Gino, İskandinav Jorgen, Alman Jörg, kadınlarda Georgia, Georgina, Gina gibi kullanımlarıyla da oldukça popüler bir isimdir.
Stephen veya Stephan, Yunanca’da ‘zafer tacı’ demek. Aynı ismin Steven şeklinde bir versiyonu da yaygındır. Hristiyan kilisesinin ilk şehidi olan Aziz Stephen’den dolayı Hristiyan dünyada çok popülerdir. Steve veya Stevie şeklinde kısaltmaları da sıkça karşımıza çıkar. İspanyolca versiyonu Esteban, Şekspiryan versiyonu Stephano, Portekizce versiyonu Estêvão, Fransız versiyonu Étienne, İskandinav Stefan, kadın isimlerde Stephanie, Estefania gibi kullanımlarına da rastlarız.
Nicholas, eski Yunanca’da ‘halkın zaferi’ gibi bir anlama geliyor. İsmin popülerleşmesi, Noel Baba’ efsanesine ilham kaynağı olan Demreli Aziz Nikolas sayesinde olmuş. Amerikan kültüründe günlük dilde Nick, Colin, Nicky gibi kısaltmalar kullanılır. Nicole, Nina, Cosette, Colette gibi kadın verisyonları da var. Mika, Klaus, Collins, Nico, Nikolai, Kai, Niels gibi isimler de hep Nikolas’ın versiyonları…
Antik Roma’da bir yönetici sınıf ailesinin adı olan ‘Sergius’ da, İstanbul’da adına Küçük Ayasofya’nın inşa edildiği Aziz Sergius’tan sonra özellikle Doğu Hristiyan dünyasında popüler bir isim oldu. Ermeni kökenli Amerikalıların ‘Sarkis’ ve Rus kökenlilerin ‘Sergei’ şeklindeki isimleri Latin kökenlilerde ise Sergio şeklinde karşımıza çıkar.
Patrick, Latincede ‘asil’ anlamındaki ‘Patricius’tan geliyor. İrlanda’nun Hristiyanlaşmasında önemli rol oynayan 5’nci yüzyıl azizi Saint Patrick’ten dolayı özellikle İrlanda kökenliler arasında oldukça popüler bir isim. Rick, Ricky, Pat gibi kısaltmaları da kullanılır. Patricia en popüler kadın versiyonudur. Patricia ismi de, Patti, Trishia, Trish gibi şekillerde sıklıkla kısaltılır.
Dördüncü yüzyılda şehit edilen Azize İskenderiyeli Katerina’nın adının Anglikanize olmuş hali Katherine de çok yaygın bir kadın adı. Rus kültürünün popüler ettiği Katerina versiyonu da son yıllarda oldukça popüler. Farklı Hristiyan kültürlerde Kat, Kate, Kath, Karina, Katrina, Kaylie, Katya, Katyusha, Kay, Rina gibi kısa versiyonları da yaygın. Yine aynı ismin İrlanda dilindeki söylenişinden İngilizceye geçen Kathleen veya Cathleen ile Fransızca söylenişi olan Carine ve Danimarka dilindeki söylenişi olan Karen de yine İngilizcede kendi başına birer isme dönüşmüş durumda.
Timothy, antik Yunanca, yaklaşık çevirisiyle ‘Şerafettin’ anlamına gelen bir isim. 20’nci yüzyılın ortalarında oldukça popülerlik kazanmış. Hristiyanlığın ilk yüzyılındaki Efesli Aziz Timoteus sebebiyle Hristiyan dünyada yaygınlaşmış. Tim veya Timmy şeklinde kısaltılmaları da yaygın.
Sebastian, Latince ‘Sivaslı’ anlamındaki Sebastianus’tan (Sebastialı) geliyor. Sivas’ın Antik Yunan çağındaki adıydı Sebastia. Rus kökenlilerde bu isim Sevastian şeklinde yazılıyor. Sebastos, ‘haşmetmeab’ demek. Roma imparatorları için kullanılan ‘Augustus’ saygı ifadesinin Yunanca çevirisi bu. Üçüncü yüzyılda şehit edilen Aziz Sebastian nedeniyle Hristiyan dünyada oldukça popülerlik kazanan bir isim olmuş.
‘Xavier’ (Haviyer okunuyor) veya ‘Javier’ özellikle Hispanik dünyada popüler bir isim. Etimolojik kökeninin Bask dilinde ‘yeni ev’ anlamına gelen sözcük olduğu yolunda bir teori var. Ancak ismin popüler olmasının nedeni 16’ncı yüzyıl Katolik Azizi Fransis Xavier. Charlotte Mary Yonge ise, 1863 tarihli ‘Hristiyan İsimlerin Kökenleri’ kitabında ismin kaynağının Endülüs kültürü olduğunu ve ‘Cafer’ isminin İspanyol kültüründeki telaffuzundan geldiğini yazıyor.
Gregory, Latince Gregorius isminden geliyor ki onun da kaynağı kadim Yunanca’da ‘basiretli’ ‘gözü açık’ anlamlarına gelen ‘gregorios’. Gözlemek fiilinden geliyor. Halk etimolojisinde Latince ‘greg’ ile ‘sürü’ anlamı da kazandı. Onları gözetleyen çoban iması nedeniyle Papalar ve Azizler arasında popüler bir isim oldu. Aziz Büyük Gregory başta olmak üzere 16 Papa bu ismi kullandı. Aktör Gregory Peck ile birlikte ABD’de 1950’lerde en popüler erkek isimlerinden birine dönüştü. Değişik Hristiyan kültürlerde Reg, Gregg, Craig, Gregor, Ari, Kirkor, Gregoir gibi versiyonları var.
Malcolm, İrlandalı bir Aziz olan ve 500’lü yıllarda İskoçların Hristiyanlaşmasında önemli rol oynayan ‘Aziz Columba’nın takipçisi’ ifadesinden oluşmuş bir İskoç erkek ismi. Columba, Latince ‘güvercin’ demek ve yüzyıllarca hem kız hem de erkek ismi olarak kullanılmış. 10’ncu yüzyıldan itibaren dört İskoç kralı Malcolm ismine sahipti. Malcolm X’ten dolayı son yarım yüzyılda Amerikalı siyahlar arasında da popüler bir isim oldu.
Margaret ismi ise eski Yunanca’da ‘inci’ anlamına gelen Margarita’dan geliyor. Onun da kaynağı Sanskritçedeki ‘Manyari’. Dördüncü yüzyılda katledilen Azize Margaret’ten dolayı Ortaçağ Avrupa’sında bütün Hristiyan kültürlere yayıldı. Marjorie, Margareta, Gretel, Greta, Rita, Megan gibi versiyonları, Maggie, Mae, Marge, Meg, Peg, Peggy gibi kısaltmaları ile de sıkça karşımıza çıkan bir kadın ismidir.
Anthony ismi, antik Roma’daki ‘Antoni’ aşiretinden gelen bir isim. Mark Antony de bu aşirettendi. Bu ismi bütün Hristiyan dünyasında popüler yapan ise tarihteki ilk Hristiyan keşiş olan Mısırlı Aziz Antoni’dir. Fransız Antonin veya Antoine, İspanyol Antonio, Alman Anton versiyonları da var. Ortaçağda ise, İtalya’nın Padova kentinde yaşayan Portekizli Aziz Anthony nedeniyle yeniden popülerlik kazandı. Tony şeklinde kısaltılması çok yaygındır. ‘Neden Amerika’daki İtalyanların çoğunun adı Tony?’ diye İtalyanların hiç gülmediği bir şaka soruya konu olur. Yanıt, ‘İtalyan göçmenler gemilere bindiklerinde yakalarına takılan ‘to NY (New York’a doğru)’ yazısını yeni isimleri sanıp, Ellis Adasında isimleri sorulduğunda Tony dedikleri için’. Amerikan film endüstrisinde İtalyan kökenli Amerikalı mafya üyesi ismidir Tony. Şakayı her yerde yapmamak lazım.
Valentine, Latince ‘güçlü, zinde’ demek. 14 Şubat 269 yılında öldürülen Aziz Valentino, adını Sevgililer Gününe de veren azizdir.
Barbara, Yunancada ‘yabancı’ demek. Üçüncü yüzyılın ortalarında Hristiyan olduğunu öğrenen pagan babası tarafından öldürülen (babasının da aynı anda çakan şimşekle öldüğüne inanılır) Yunan kökenli Santa Barbara nedeniyle Hristiyan dünyada popüler bir isim olmuş.
Cemal Tunçdemir
http://amerikabulteni.com
Daha fazla bilgi için TIKLAYINIZ
