Kategori: Felsefe

Aristoteles’in Kategoriler Sistemi: Antik Yunan Dilbilimi ve Mantığıyla Bağlantıları

tarihinde gönderilmiş tarafından

Varlığın Sınıflandırılması ve Dilin Yapısı Aristoteles’in “Kategoriler” adlı eseri, varlığı on temel kategoriye ayırarak (töz, nicelik, nitelik, ilişki, yer, zaman, durum, sahip olma, etki, edilgi) gerçekliğin kavranışını sistematik bir çerçeveye oturtur. Bu sınıflandırma, Antik Yunan dilbilimsel gelenekleriyle bağlantılıdır çünkü Yunanca’nın dilbilgisel yapısı, özellikle fiil ve isimlerin işlevleri, bu kategorilerin oluşumunda

OKUMAK İÇİN TIKLA

Foucault’nun Soykütüksel Yöntemi: Tarihin Güç Dinamiklerinin Çözümlemesi

tarihinde gönderilmiş tarafından

Foucault’nun soykütüksel yöntemi, tarihsel olguların ve toplumsal yapıların yüzeydeki anlatılarından öteye geçerek, bu yapıların altında yatan karmaşık güç ilişkilerini açığa çıkarmayı amaçlar. Bu yöntem, tarihsel süreçleri kesintisiz bir ilerleme ya da nedensel bir zincir olarak görmek yerine, olayların ve kurumların nasıl belirli güç dinamikleri tarafından şekillendirildiğini sorgular. Soykütüğün Kavramsal Temelleri

OKUMAK İÇİN TIKLA

Nietzsche’nin Tarih Anlayışının Modern Tarih Yazımına Eleştirisi

tarihinde gönderilmiş tarafından

Nietzsche’nin “tarihin yaşam için kullanımı” anlayışı, modern tarih yazımını eleştirirken tarihsel bilginin insan yaşamına hizmet etmesi gerektiğini savunur. Bu yaklaşım, tarihin yalnızca akademik bir disiplin olarak değil, birey ve toplumun varoluşsal ihtiyaçlarına yanıt veren bir araç olarak ele alınmasını önerir. Nietzsche, tarihin kullanımını üç ana formda inceler: anıtsal, antikacı ve

OKUMAK İÇİN TIKLA

Yeraltından Notlar’da Birey-Toplum Çatışmasının Çok Yönlü Temsili

tarihinde gönderilmiş tarafından

Bireyin İçsel YabancılaşmasıYeraltından Notlar’ın anlatıcısı, birey-toplum çatışmasını kendi iç dünyasındaki çelişkiler üzerinden somutlaştırır. Anlatıcı, toplumun dayattığı normlara ve beklentilere karşı derin bir reddediş sergilerken, aynı zamanda bu normlara uyma arzusuyla boğuşur. Bu içsel çatışma, onun sürekli kendi varoluşunu sorgulamasına yol açar. Anlatıcı, toplumun rasyonel ve ahlaki kurallarına uyum sağlayamayan bir

OKUMAK İÇİN TIKLA

Spinoza’nın Çokluk Kavramıyla Çoğulcu Toplumları Yeniden Düşünmek

tarihinde gönderilmiş tarafından

Baruch Spinoza’nın “çokluk” (multitude) kavramı, modern felsefenin en özgün ve dönüştürücü fikirlerinden biridir. Bu kavram, birey-toplum ilişkisini anlamak ve yeniden tanımlamak için güçlü bir çerçeve sunar. Özellikle günümüzün çoğulcu toplumlarında, farklı kimliklerin, kültürlerin ve çıkarların bir arada var olduğu karmaşık sosyal yapılar içinde, Spinoza’nın çokluk kavramı, bireylerin özerkliğini korurken kolektif

OKUMAK İÇİN TIKLA

Nietzsche’nin Tragedya Anlayışında Apolloncu ve Dionysosçu Dinamikler ve Schopenhauer’e Yönelik Eleştiri

tarihinde gönderilmiş tarafından

Nietzsche’nin Tragedyanın Doğuşu adlı eserinde ortaya koyduğu Apolloncu ve Dionysosçu kavramlar, Antik Yunan tragedyalarının estetik ve yapısal unsurlarını anlamak için temel bir çerçeve sunar. Bu kavramlar, tragedyaların duygusal, görsel ve ritmik öğelerini açıklamakla kalmaz, aynı zamanda insan varoluşunun temel gerilimlerini yansıtır. Nietzsche, bu iki kavramı Antik Yunan kültürünün dinamikleriyle ilişkilendirirken,

OKUMAK İÇİN TIKLA

Herakleitos’un Karşıtların Birliği ve Antik Yunan Tiyatrosunun Dinamik İlişkisi

tarihinde gönderilmiş tarafından

Herakleitos’un “karşıtların birliği” ilkesi, Antik Yunan düşünce dünyasında derin izler bırakmış bir kavram olarak, evrendeki değişim ve uyumun temelini oluşturur. Bu ilke, yalnızca doğa olaylarını değil, aynı zamanda insan yaşamındaki çatışmaları ve uyumu da açıklamaya çalışır. Antik Yunan tiyatrosu ve agonistik kültürle olan bağlantısı, bu düşüncenin toplumsal ve sanatsal ifadelerdeki

OKUMAK İÇİN TIKLA

Camus’nün Absürdizmi ve Kierkegaard’ın İnanç Sıçraması: Karşıt Yollar, Ortak Sorular

tarihinde gönderilmiş tarafından

Absürdizmin Ortaya Çıkışı Albert Camus’nün absürdizm anlayışı, insan yaşamının anlam arayışına dair temel bir soruya yanıt arar: Hayatın bir anlamı var mı? Camus, bu soruya yanıt olarak, evrenin sessizliği ile insanın anlam talebi arasındaki çatışmayı absürd olarak tanımlar. Absürd, ne yalnızca bireyin ne de evrenin bir özelliği değildir; bu iki

OKUMAK İÇİN TIKLA

Nietzsche’nin Sokrates’e Yönelttiği Eleştirilerde Rasyonalizmin Rolü

tarihinde gönderilmiş tarafından

Nietzsche’nin Putların Alacakaranlığı adlı eserinde Sokrates’e yönelik eleştiriler, antik Yunan düşüncesinin dönüm noktalarını sorgulayan bir dizi inceleme üzerinden gelişir. Bu eleştirilerin merkezinde, Sokrates’in rasyonalizmi yer alır; zira Nietzsche, bu yaklaşımı bireysel ve toplumsal bir yozlaşmanın belirtisi olarak görür. Sokrates’in diyalog yöntemiyle öne sürdüğü akılcı ilkeler, Nietzsche’ye göre, doğal dürtülerin bastırılmasına

OKUMAK İÇİN TIKLA

Akıl Dışı Bir Toplumda Akılcı Bir Yaşam Nasıl Sürülür? Ayn Rand

tarihinde gönderilmiş tarafından

Cevabımı bu sorunun tek, temel bir yönüyle sınırlı tutacağım. Bugün çok yaygın olan ve dünyadaki kötülüklerin yayılmasından sorumlu olan fikrin zıddı olan bir prensibi ifade edeceğim. Bu prensip şudur: Kişi, ahlâki yargılarını ifade etmekten asla kaçınmamalıdır. Hiçbir şey bir kültürü veya bir insanın karakterini ahlâki agnostisizm kadar mükemmel şekilde yozlaştıramaz. Ahlâkî agnostisizm,

OKUMAK İÇİN TIKLA

İnsanların Çıkar “Çatışmaları” – Ayn Rand

tarihinde gönderilmiş tarafından

Bazı objektivizm öğrencileri “akılcı insanlar arasında hiçbir çıkar çatışması olmadığı” Objektivist prensibini anlamakta zorluk çekmektedir. Tipik bir soru şöyledir: “İki kişinin aynı işe başvurduğunu varsayın. Bunlardan sadece biri işe alınacaktır. Bu çıkar çatışmasına bir örnek değil midir ve bir kişinin çıkarı diğerinin çıkarının feda edilmesi pahasına başarılmakta değil midir?” Akılcı

OKUMAK İÇİN TIKLA

Friedrich Nietzsche, Böyle Buyurdu Zerdüşt: Zerdüşt Neden Dağlardan Ovaya İndi?

tarihinde gönderilmiş tarafından

Yalnızlığın Zirvesi Friedrich Nietzsche’nin Böyle Buyurdu Zerdüşt adlı eseri, Zerdüşt’ün on yıllık yalnızlık sürecinden sonra insanlara dönme kararını anlatır. Bu yalnızlık, Zerdüşt’ün içsel bir dönüşüm geçirdiği, kendi varoluşsal sorularıyla yüzleştiği bir dönemdir. Dağlarda geçen bu süre, bireyin kendi benliğini keşfetme ve dış dünyadan koparak özünü sorgulama çabası olarak yorumlanabilir. Nietzsche,

OKUMAK İÇİN TIKLA

Nietzsche’nin Güç İstenci ve Günümüz Liderlik Anlayışına Etkileri

tarihinde gönderilmiş tarafından

Güç İstencinin Temel Anlamı Friedrich Nietzsche’nin “güç istenci” (Wille zur Macht) kavramı, onun felsefi düşüncesinin merkezinde yer alır ve bireyin ya da topluluğun kendini gerçekleştirme, varlığını sürdürme ve yaratıcı bir şekilde sınırlarını aşma arzusunu ifade eder. Bu kavram, yalnızca fiziksel ya da siyasi bir hakimiyet arzusunu değil, aynı zamanda bireyin

OKUMAK İÇİN TIKLA

NIETZSCHE’NİN AKADEMİSYEN ANLAYIŞI ÜSTÜNE

tarihinde gönderilmiş tarafından

Ni­etzsc­he, ça­ğı­nın aka­de­mik ya­şa­mı­nı, o ya­şam için­de­ki aka­de­mis­ye­ni (Bu ya­zı­da “Der Ge­lehr­te”yi aka­de­mis­yen ola­rak çe­vi­ri­yo­rum.) na­sıl gö­rü­yor­du aca­ba? Bu ya­zı, so­ru­nun çok sı­nır­lı, bir ya­nı­tı­nı be­tim­le­yip tar­tı­şa­cak, Şen Bi­lim ve Ec­ce Ho­mo’da­ki bir­kaç me­t­nin ar­dın­dan gi­dip, sap­ta­ma­lar yap­ma­ya ça­lı­şa­cak. “Pek iyi bi­li­yo­ruz ar­tık: Ha­ni şu bi­li­me, ka­dın­la­rın, ne ya­zık ki bir­çok sa­nat­çı­nın da

OKUMAK İÇİN TIKLA

Proust’un Anıları ile Heidegger’in Varlık ve Zaman Anlayışının Kesişimi

tarihinde gönderilmiş tarafından

Anıların Ontolojik Temelleri Proust’un anlatısında anılar, bireyin varoluşsal deneyimini anlamlandırma aracı olarak işlev görür. Anılar, yalnızca geçmişin bir yansıması değil, aynı zamanda bireyin kendini inşa etme sürecinin temel taşlarıdır. Bu bağlamda, anılar, bireyin zaman içindeki sürekliliğini ve kimliğini sorgulamasını sağlar. Heidegger’in varlık ve zaman anlayışı ise, insanın varoluşunu “Dasein” kavramı

OKUMAK İÇİN TIKLA

Murtaza’da Adalet Arayışının Felsefi Kökenlerle Kesişimi

tarihinde gönderilmiş tarafından

Bireysel Düzlemde Adaletin Yapısal Tanımı Platon’un Devlet adlı eserinde adalet, bireysel ruhun harmonik bütünlüğü olarak kavramsallaştırılır. Ruhun akıl, irade ve arzu bölümlerinin her birinin kendi işlevini yerine getirmesiyle adalet ortaya çıkar; akıl yönetir, irade korur, arzu ise tatmin olur. Bu yapı, bireyin içsel dengeyi sağlayarak erdeme ulaşmasını temin eder. Orhan

OKUMAK İÇİN TIKLA

Tutunamayanlar’da Turgut Özben’in Varoluşsal Arayışının Felsefi Temelleri

tarihinde gönderilmiş tarafından

Varoluşsal Krizin Kökenleri Turgut Özben’in Tutunamayanlar’daki yolculuğu, bireyin kendi varlığını sorgulama sürecini yansıtır. Bu süreç, bireyin anlam arayışında karşılaştığı belirsizlikler ve içsel çatışmalarla şekillenir. Özben’in hayatındaki istikrarsız ilişkiler ve toplumsal normlara uyum sağlayamama hali, varoluşçuluğun temel sorunsallarından biri olan bireysel özgürlük ve sorumluluk kavramlarıyla ilişkilendirilebilir. Varoluşçuluk, bireyin kendi anlamını yaratması

OKUMAK İÇİN TIKLA

Bilinç ve Öznel Perspektif: Nörobilimsel Yaklaşımlara Eleştirel Bir Bakış

tarihinde gönderilmiş tarafından

Bilincin Öznel DoğasıBilinç, insan zihninin en karmaşık ve çözülmemiş olgularından biridir. Öznel perspektif, bireyin içsel deneyimlerinin yalnızca o bireye özgü olduğunu ve bu deneyimlerin dışarıdan tam anlamıyla anlaşılamayacağını öne sürer. Bu görüş, bilincin yalnızca fiziksel süreçlerle açıklanamayacağını, çünkü öznel niteliklerin (qualia) bireysel algı ve hislerle şekillendiğini savunur. Örneğin, bir rengin

OKUMAK İÇİN TIKLA

Akakiy Akakiyeviç’in Paltoya Takıntısının İnsan Varoluşuna Yönelik Eleştirisi

tarihinde gönderilmiş tarafından

Maddi Nesnelerin İnsan Kimliğindeki Yeri Akakiy Akakiyeviç’in paltoya olan takıntısı, maddi nesnelerin insan kimliği üzerindeki etkisini sorgular. Palto, onun için yalnızca bir giysi değil, aynı zamanda statü, güvenlik ve toplumsal kabulün bir temsilidir. Bu durum, bireyin kendini nesneler aracılığıyla tanımlama eğilimini ortaya koyar. İnsanlar, maddi varlıklarla özdeşleşerek kendi değerlerini dışsal

OKUMAK İÇİN TIKLA

Saul Kripke’nin Adlandırma ve Zorunluluk Teorisinin Metafizikle Bağlantısı

tarihinde gönderilmiş tarafından

Adlandırmanın Doğası ve Sert Tanımlayıcılar Kripke, geleneksel tanımlayıcı teorilere (örneğin, Frege ve Russell’ın görüşlerine) karşı çıkarak, adların referanslarını belirlemede sert tanımlayıcılar (rigid designators) kavramını önerir. Sert tanımlayıcılar, bir nesneyi tüm mümkün dünyalarda aynı şekilde işaret eden ifadelerdir. Örneğin, “Aristoteles” adı, belirli bir tarihsel figürü, onun özelliklerinden bağımsız olarak işaret eder.

OKUMAK İÇİN TIKLA