Cemal Süreya, ilk şiir kitabına Üvercinka adını neden verdi?

Üvercinkaİlk şiir kitabı Üvercinka, Şubat 1958’de Hüsamettin Bozok’un yönettiği Yeditepe yayınları arasında çıktı. Kapak tasarımını Sait Maden yapmıştı. Fiyatı 100 kuruş, Cemal Süreya’nın aldığı telif ücreti, 150 lira. Üvercinka büyük bir ilgiyle karşılandı, altı ay sonra ikinci baskısı yapıldı.Yılın Yeditepe Şiir Armağanı’nı Arif Damar’ın İstanbul Bulutu’yla paylaştı. Ne demekti Üvercinka? Kitabına neden böyle bir ad koymuştu?

Bu soruların yanıtını merak edenlerden biri de, kendisiyle Halis Acarı takma adıyla röportaj yapan eleştirmen Asım Bezirci’ydi. Cemal Süreya, “güvercin kanadı”ndan kısaltarak elde ettiği bu sözcükle ilgili açıklamasında, hem kitaba adını veren şiirin esin kaynağı sevgilisine -ki artık ayrılmışlardır- üstü örtülü bir mesaj gönderir, hem de İkinci Yeni’nin getirdiği sözcük düzenine değinir:

“Üvercinka anılması güvercinle karışık bir ad. Bir kadın adı. Barışa, aşka, dayatmaya dönük bir kavram. Kitaba ad olarak seçmeme gelince, bunun iki nedeni var. Birisi belli: Günümüz şiiri, bu arada benim şiirim kelimeyi zorlayan bir şiir. O adla şiirimi özetlemiş ya da bir parça belirtmiş oluyorum. Şiirimden ufak, ama anlamlı bir kesit vermiş oluyorum galiba. İşin ikinci nedeni son derece özel, salt günlük yaşama ilişkin bir şey.”

Üvercinka’nın şiirimize öz ve biçim açısından getirdiği yeniliği ise tek sözcükle özetler: “Şok. O kitaptaki çok şiirimde şok etkisi aradım. Sonra dile büyük bir yaslanışım var. Humour var. Kusurlu şiirler, biliyorum. Kusurlu olmalarını istedim.”

Asım Bezirci, İkinci Yeni’nin en şiddetli karşıtlarından biri olduğu halde, röportajı Pazar Postası’nda yayımlarken (20-4-1958) başına şöyle bir not koymaktan alamaz kendini: “Bir ara Muzaffer Erdost, Cemal Süreya için ‘genç ozanlarımızın en güçlülerinden biri’ diye yazmıştı. O günlerde pek aşırı bulmuştum bu yargıyı. Gelgelelim Üvercinka’yı okuduktan sonra başka türlü düşünür oldum. Hele, Cemal’in kendisiyle tanışınca daha da değişti kanılarım. Gerçi şimdi de takıldığım yanları çok, ama gene de söylemeliyim: Erdost haklıymış! Cemal, kuşağının en güçlü şairlerinden biri, hatta en güçlüsü.”

Kaynak: A’dan Z’ye Cemal Süreya Nursel Duruel (haz.) YKY

Bir yorum

  1. “Üvercinka” Güvercin kanadının kısaltması değildir.”Güvercin Kadın”ın kısaltmasıdır.Yukarıda C.Süreya’nın sözlerinde de güvercin kanadından değil,güvercin kadından söz ediliyor.Bu konuda en sağlam kaynak,Eskişehir’de doktorluk yaptığı yıllarda Cemal Süreya ile birlikte olan Doktor,eleştirmen,şair Mustafa Şerif Onaran’dır.Ölümünden önce Cumhuriyet kitap eki/veya Dergi’de her hafta düzenli olarak yazan M.Ş.Onaran bir yazısında uzun uzun olayı anlatır.Bir araştırmayla bu yazı ortaya çıkarılabilir.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir