Emek-Değer Teorileri ve Dışticaret – Nail Satlıgan

“Nail Satlıgan bu çalışmayı doktora tezi olarak hazırlamış ve aynı zamanda asistan olarak görevli olduğu İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi’nde 1982 yılı içinde savunmuştu. Şimdi bu esaslı çalışma, bütünlüğü içinde iktisatla, özel olarak da ekonomi politiğin Marksist eleştirisiyle ilgilenenler için erişilebilir hale geliyor. Aynı zamanda, Türkiye topraklarından Marksist literatüre yapılmış dünya çapında bir katkı da böylece üniversite kütüphanelerinin raflarında tozlanmaktan kurtulup genç kuşakların üzerine yeni katkılar bina edebilecekleri bir ortak miras haline geliyor. Böylelikle Nail Satlıgan’ın anısına gösterilebilecek saygının en güzel biçimlerinden biri gerçekleşmiş oluyor: onu gelecek kuşaklarla buluşturmak.”

Sungur Savran

………………………………………………………………..

Nail Satlıgan’ın Emek-Değer Teorileri ve Dışticaret adlı çalışması, Marksist iktisat geleneği içinde emek-değer teorilerini ve bu teorilerin uluslararası ticaretle ilişkisini ele alan önemli bir eserdir. Satlıgan, bu kitabında klasik ve Marksist ekonomi politik perspektifinden yola çıkarak, kapitalist sistemde emeğin rolünü, değerin kaynağını ve dış ticaretin eşitsiz gelişim dinamiklerini inceler.

Kitabın Temel Argümanları ve İçeriği

1. Emek-Değer Teorilerinin Temeli:
   • Satlıgan, Adam Smith, David Ricardo ve Karl Marx’ın emek-değer teorilerini karşılaştırmalı olarak ele alır.
   • Marx’ın artı-değer kavramını merkeze koyarak, kapitalist üretim ilişkilerinde emeğin nasıl sömürüldüğünü ve meta fetişizmini analiz eder.
2. Dış Ticaret ve Eşitsiz Değişim:
   • Kapitalist dünya sisteminde gelişmiş ülkelerle azgelişmiş ülkeler arasındaki ticaretin eşitsiz yapısını sorgular.
   • Marksist “eşitsiz değişim” teorilerini (örneğin Arghiri Emmanuel’in yaklaşımı) tartışarak, emperyalist ilişkilerin dış ticarete nasıl yansıdığını irdeler.
3. Küresel Kapitalizm ve Emek:
   • Sermayenin küresel hareketliliği karşısında emeğin uluslararası işbölümündeki konumunu inceler.
   • Metalaşma, ücret farklılıkları ve ucuz emek sömürüsünün dış ticaret üzerindeki etkilerini değerlendirir.
4. Türkiye Özelinde Tartışmalar:
   • Satlıgan, Türkiye’nin kapitalistleşme sürecinde dış ticaret politikalarını ve emek-değer ilişkisini tarihsel bir perspektifle ele alır.

Öne Çıkan Katkıları

• Marksist iktisadın soyut teorik çerçevesini somut dış ticaret olgularıyla birleştirir.
• Azgelişmiş ülkelerin neden “ucuz emek cenneti” olarak kaldığını ve teknolojik geriliğin nasıl yeniden üretildiğini açıklar.
• Küresel sermaye birikiminin emek üzerindeki baskı mekanizmalarını ortaya koyar.

Eleştiriler ve Tartışmalar

• Bazı iktisatçılar, emek-değer teorisinin modern küresel ticaretin karmaşıklığını açıklamakta yetersiz kaldığını savunur.
• Post-Marksist yaklaşımlar, Satlıgan’ın analizlerine “determinist” bir ton atfederek, kültürel ve kurumsal faktörleri yeterince dikkate almadığını öne sürer.

Kitabın Künyesi
Emek-Değer Teorileri ve Dışticaret
Nail SATLIGAN
Yordam Kitap
Sayfa Sayısı : 200
Baskı : 1. Baskı, Kasım 2014, İstanbul