Herkesin hakkında konuştuğu bu kapitalizm nedir?
Alman siyaset bilimi profesörü Georg Fülberth, kendi kapitalizm tanımını, geçmişteki teorisyenlerin çalışmalarını kıyaslayarak inşa ediyor. Karl Marx, Adam Smith, David Ricardo, J. M. Keynes, W. Sombart, Max Weber, Joseph Schumpeter, Fernand Braudel, I. Wallerstein, Kozo Uno gibi önde gelen kapitalizm analizcilerinin görüşlerini yorumlayarak sağlam bir kapitalizm tanımına ulaşıyor.
Ardından kapitalizmin ortaya çıkışını ve tarihsel gelişimini, derinliğine ve çok yönlü olarak inceliyor. Feodal toplumda kapitalizmin doğumunu olanaklı kılan potansiyeller ve gelişmelerden yola çıkarak kapitalist toplumun serbest rekabetçi dönemden, günümüzün neoliberalizmine uzanan gelişim sürecinimercek altına alıyor. Kitap, kapitalizm karşıtı hareketleri de kapsayarak, bu sistemin üretim ve yaşam tarzının ne zaman son bulacağına dair sorularla son buluyor.
Frankfurter Allgemeine Zeitung?un yazarlarından Dietmar Dath, Kapitalizmin Kısa Tarihi?ni şu sözlerle karşılamıştı: ?Yeni bir 1789?un şerefine!? Eric Hobsbawm?ın değerlendirmesi de şöyle: ?Bu kitabı büyük bir keyifle okudum.
Kapitalizm terimini kim buldu? – Can Yağmur
(11.02.2011 tarihli Radikal Kitap Eki)
Kapitalizm nedir? Nerede ve nasıl ortaya çıkmıştır? Hangi ülke kapitalisttir veya kapitalist olması için nelerin, hangi koşulların oluşması gerekir? Ya da kim buldu bu terimi ve nasıl ortaya çıktı? İlk kez nerede ve kim tarafından kullanıldı? Kapitalizm bir durum mudur yoksa bir yöntem midir? Bu terimi ve türevlerini günlük hayatta kullanmayanımız yoktur. Kapitalizm, kapitalist, kapital… Bunun bir şekilde parayla da ilişkisi olmalı. Ama konu aslında daha çetrefilli. abii ki hepimizin aklına hemen Marx gelir; yaşamı tam bir sefalet içinde geçen ve hatta çocukları açlıktan ölen; belki de yoksullukta Diyojen?le yarışacak kadar fakir olan Marx, ama para ve ekonomi konusunda üç tane kocaman kitap yazmış: ?Das Kapital?.
Kapitalizm ve kapital, literatürde 19. yüzyıldan bu yana kullanılmaktadır, ama terimin kökeni Latince. Bu terim hayatımıza öyle bir etkide bulundu ki ortaya çıktığı günden bu yana birkaç asırdır bilim adamlarını uğraştırmaktadır. Adam Smith, Ricardo, Mill, Malthus, Marx, Weber, Sombart, Hilferding, Luxemburg, Keynes, Heilbroner, Uno, Schumpeter, Wallerstein, Braudel vd.
Şimdi esas konu: Bu konuya parmak basan, tam da yukarıda bahsettiğimiz soruların yanıtlarını içeren bir kitap yayımlandı: ?Kapitalizmin Kısa Tarihi?.
Georg Fülberth, Almanya?nın sayılı üniversitelerinden Marburg Üniversitesi?nde siyaset bilimi hocası ve ilginç bir kişiliğe de sahip. 1939 doğumlu, 1965-1966 yılları arasında Berlin ve Marburg üniversitelerinde siyaset bilimi okumuş. Sonra birçok Avrupa ülkesinde araştırmalar yapmış ve en sonunda da yeniden Almanya?ya dönmüş ve Marburg?ta profesör olmuş. Ülkesinin sayılı komünist profesörlerinden olan yazar, kolay kolay kimsenin yapamayacağı bir işi de yaparak, 1990?lı yıllarda Alman hapishanelerinde tutulan Kızıl Ordu Fraksiyonu (RAF) yöneticileriyle görüşerek, dikkatleri üzerine çekmiş. Günümüzün birçok toplumsal sorununa ilişkin çalışmalar yayımlayan Fülberth?in esas araştırma alanlarını kapitalizm, sosyalizm ve işçi sınıfı tarihi oluşturmaktadır.
Kitap iki bölümden oluşuyor. Yazar, teorik bir gezinti olan birinci bölümde kapitalizm teriminin izini sürüyor ve bu teorik seyahati de ?Kârın izinde? diye ifade ediyor. Böylece biz de onunla birlikte kapitalizm kavramının kaynağına doğru bir yolculuğa çıkıyoruz. Tabii ki bu, okurun can sıkıntısından patlayacağı yavan bir yolculuk değildir.
Yeni bir bilim dalı: Kapitalistik
Fülberth, kitabının başında yer alan kısa sunuşunda siyaset bilimcilere, sosyologlara, iktisatçılara ve tarihçilere kendisinin ürettiği yeni bir bilim dalı öneriyor: Kapitalistik. Bunu da şöyle gerekçelendiriyor: ?Bu bilim dalı geleneksel ekonomi politikle özdeş değildir. Daha çok birçok disiplinin; siyaset bilimi, sosyoloji, ekonomi, tarih, hukuk, coğrafya, etnoloji, yani toplumsal, düşünsel, hukuki ve iktisadi bilimlerin bir kesiti olacak ve böylece bunları aşarak, onları birbiriyle bağlantılı hale getirecektir. Hatta doğa bilimlerini ve tıpı da içermesi düşünülebilir.?
Yazar çalışmasının hemen başında, basit bir kapitalizm tanımı yapıyor, sonra da bu tanımı uzmanların ve teorisyenlerin görüşlerine başvurarak derinleştiriyor ve sonunda ?mükemmele? ulaşıyor. Böylece birinci bölümde kapitalizm kavramının nasıl ve kim tarafından ortaya atıldığını yakalamış oluyoruz. Tarihsel sürecin incelendiği ikinci bölümde ise Fülberth, insanlığın son 500 yılının kısa bir özetini veriyor.
Üniversitede ekonomi, işletme, sosyoloji, felsefe, tarih ve siyaset bilimi okuyorsanız; ?Marx bana ağır gelir, ama teorisinin özünü de öğrenmek istiyorum; genel olarak kapitalizmin ne olduğunu ve nasıl geliştiğini bilmek istiyorum, ama kitapların arasında boğulmak istemiyorum; Adam Smith, Ricardo, Keynes, Schumpeter, Uno, Weber, Wallerstein ve diğerlerini bilmek, onların ekonomik ve toplumsal görüşlerinden haberdar olmak istiyorum, ama ansiklopedik bilgilerle de savuşturulmak istemiyorum? diyorsanız Fülberth?in kitabı tam size göre.
Prof. Dr. Georg Fülberth Hakkında Bilgi
1959-1964 yılları arasında Frankfurt Üniversitesi?nde tarih ve Alman dili ve edebiyatı okudu. 1965-1966 yılları arasında Berlin ve Marburg?ta siyaset bilimi okudu. Marburg Üniversitesi?nde Wolfgang Abendroth?un asistanı olarak siyasal bilgiler fakültesinde araştırmalar yaptı ve doktora tezini verdi. 1972?den 2004 yılına kadar Marburg Üniversitesi?nde profesör olarak çalışan Fülberth, Almanya?nın sayılı komünist profesörlerden biri olarak bilinmektedir. 1962?den 1966?ya kadar SDS üyesi olan Fülberth, partinin dağılmasından sonra Alman Komünist Partisi?ne (DKP) üye oldu. 1990?lı yıllarda Alman Kızıl Ordu Fraksiyonu?nun (RAF) hapisteki yöneticisi Christian Klar ile görüşmeler yapan Fülberth, bu cesur adımıyla dikkatleri üzerine çekti. Yaptığı bu görüşmeleri sonuna kadar savunan Fülberth, RAF yöneticileriyle görüşmesinin solcu bir insan olarak doğal görevi olduğunu belirtti.
Günümüzün birçok toplumsal sorununa ilişkin çalışmalar yayınlayan Fülberth?in esas araştırma alanlarıysa kapitalizm, sosyalizm ve işçi sınıfı tarihidir. Kapitalizmin teorisi ve tarihine yönelik çalışmalarını ise birçok kitap ve makalede ortaya koymuştur.
Fülberth, birçok ulusal ve uluslararası yayın organının yanı sıra düzenli olarak Freitag, Konkret, Junge Welt ve Neuen Deutschland?da makaleler yayınlamaktadır.
Kitabın Künyesi
Kapitalizmin Kısa Tarihi
Orijinal Ad: G Strich ? Kleine Geschichte des Kapitalismus
Georg Fülberth
Çeviri: Sadık Usta
Yordam Kitap
Düzeltme: Ali Gündoğan
Yayın Yönetmeni: Hayri Erdoğan
Kapak Tasarım: Savaş Çekiç
İç Tasarım: Savaş Çekiç
Sayfa Düzeni: Gönül Göner
Baskı: 1. Baskı, Ekim 2010, İstanbul
Sayfa Sayısı: 320
