Lois Oppenheim: Roman Sanatı’nız şüphesiz etkileyici bir şahsi tanıklık. Bana göre cazibesi, büyük ölçüde, estetik deneyimin evrensel boyutlarına dair sunduğu içgörünün yanı sıra –ki bu da dikkate değerdir– oldukça şahsi bir roman teorisi ileri sürmesinden kaynaklanıyor.
Milan Kundera: Teori bile denemez. Bir uygulayıcının itirafları diyelim. Şahsen, ben sanatçıları dinlemeyi çok severim. Olivier Messiaen’in Technique de mon language musical’i (Müzik Dilimin Tekniği), Adorno’nun Philosophie der Neuen Musik’inden (Modern Müziğin Felsefesi) bin kat daha fazla ilgimi çeker. Belki de, genelliğinden ötürü, kuramsal ihtiraslar üzerine bir bilimsel incelemeyi çağrıştırabilecek bir başlık seçerken hata ettim. Amerikalı editörüm Aaron Asher, kitabın son bölümünden alınmış bir sözü başlık olarak teklif etmişti: “İnsan Düşünür, Tanrı Güler.” Bugün görüyorum ki o başlığı seçmek daha iyi olacakmış. Ama bu başlığı korumamın sebebi de şahsi, neredeyse duygusaldı. Yirmi yedi yaşındayken çok sevdiğim Çek romancı Vladislav Vancura ile ilgili bir roman yazmıştım. Kitabın adı Roman Sanatı’ydı; (Vancura sağ olsun) hem hoşa giden hem de olgunlaşmamış bu kitap bir daha yayımlanmayacak. Bu yüzden geçmiş yılların bir hatırası olarak en azından başlığını korumak istedim.
Milan Kundera ile Söyleşi Yapan: Lois Oppenheim
The Review of Contemporary Fiction, Yaz 1989.
İngilizceden çeviren: Fatma Cihan Akkartal
oggito.com