Milletlerin büyüklükleriyle kendilerini beğenmişlikleri üzerine
Bir hükümetin işlemesinde, büyüklük ne kadar yararlıysa kendini beğenmişlik de o kadar zararlıdır. Bunun böyle olduğunu anlamak için bir yandan büyüklüğün meydana getirdiği sayısız nimetleri, lüksü, endüstriyi, sanatları, modayı, nezaketi, zevki; öte yandan, bazı milletlerin kendini beğenmişliğinden doğan sayısız kötülükleri, tembelliği, yoksulluğu, vurdumduymazlığı, rastlantının egemenlikleri altına düşürdüğü milletlere verdikleri zararları, hatta kendi kendilerine verdikleri zararları göz önünde bulundurmak lazım. Tembellik kendini beğenmişliğin, çalışkanlık ise büyüklüğün sonucudur. Bir İspanyolun kendini beğenmişliği onu çalışmamaya yöneltir; bir Fransızın büyüklüğü ise onu başkalarından daha çok çalışmaya yöneltir.
Tembel millet asık suratlı olur; çalışmayan insanlar kendilerini, çalışan insanların efendileri sanırlar da ondan.
Bütün milletleri şöyle bir inceleyin; çoğunda, asık suratlılığın, kendini beğenmişliğin ve tembelliğin aynı derece gelişmiş olduğunu görürdünüz.
Achim’liler kendini beğenmiş ve tembel kişilerdir. Kölesi olmayan kişi, sırf iki pentlik bir pirinç torbasını yüz adımlık bir yere götürsün diye bir köle kiralar; kendisi götürürse onurundan bir şeyler yitireceğini sanır da ondan.
Şu yeryüzünde öyle ülkeler vardır ki kişiler sırf çalışmadıklarını göstermek için tırnaklarını uzatırlar.
Hindistan’da kadınlar okuma yazma öğrenmeyi kendileri için ayıp sayarlar. “Tapınaklarda ilahi söyleyen kölelerin işidir bu” derler. Yine Hindistan’da bakarsınız bir kasttan olan kadınlar iplik eğirmezler; başka bir kasttan olan kadınlar yalnız sepet ve hasır örerler, pirinç ayıklamayı bile küçültücü bir iş olarak görürler; başka kastlarda su taşımak bile kadınlar için ayıp sayılır. Kendini beğenmişlik, kurallarını yerleştirmiştir oraya; uymak gerek onlara. Manevi meziyetlerin başka meziyetlerle birleşmek suretiyle çeşitli sonuçlar meydana getirdiğini söylemeye lüzum görmüyorum. Böylece, kendini beğenmişlik, geniş ölçüde bir tutku ile düşüncelerin büyüklüğüyle birleşince Romalılarda, hepimizin bildiği sonuçları meydana getirdi.
KANUNLARIN RUHU ÜZERİNE
Charles Louis de Secondat
Baron de MONTESQUIEU
Özgün Adı: De L’Esprit des Lois
Çeviren: Fehmi Baldaş
Yayına Hazırlayan: Doğan Selçuk Öztürk
Hiperlink Yayınları
