Mustafa Kemal – Ernest Hemingway
(Ekim 1922, The Toronto Daily Star)
Daha birkaç ay öncesine kadar İslâm dünyasında Mustafa Kemal’e yeni bir Selâhattin Eyyubi gözüyle bakılıyordu.
İslâmiyeti, Hristiyanlığa karşı savaşa yöneltecek, bütün Doğu ülkelerinde bir kutsal savaşın öncülüğünü yapacaktı. Ama şimdi Doğu dünyası ona karşı güvenini gitgide yitirmeye başladı. Konuştuğum Müslümanlar bana; «Mustafa Kemal bize ihanet etti» dediler. Artık kimsenin kutsal savaştan söz ettiği yok. Bu, galip kumandan Mustafa Kemal, sivil Mustafa Kemal olarak göründüğü için böyle oldu. Şöyle ki, kendisine sunulan elle tutulur kazançları almakta, Pan – İslâmcıların kendilerince küçük düşürücü saydıkları uzlaşmalara yanaşmakta, kazançlarını hep ayırıp saklamayı denemekte, bunları garantiye aldıktan sonra da, daha fazlasını elde etmek için yeni tasarılar kurmaktadır.
Fakat kendisinin henüz bir «de Valera»sı ortaya çıkmamıştır. Ama bu bekleme oyununa devam ederse, ergeç bir «de Valera» ortaya çıkacaktır. Türk güçleri arasındaki bölünme, belki de Doğu’daki Batı egemenliğinin kurtuluşunu hazırlayacaktır.
Mustafa Kemalciler, Bolşevik Rusya ile bir antlaşma ve ittifak imzaladılar. Fransa ile de aralarında bir antlaşma ve ittifaka benzeyen bir bağ var. Bu ittifaklardan biri reddedilmeli. Türkiye hangi ittifakı inkâr ederse etsin, bu havayı pek az düzeltecektir; çünkü Mustafa Kemalcilerin en büyük isteklerinden biri de, bu istek yazılı hiçbir paktta belirtilmediği, ama ülkede herkesçe bilindiği üzere, Arap yarımadasına sahip olmaktır. ( Yazı İşlerinin notu : Dün alınan bir telgrafta Türklerin Arap yarımadası ile ilgili isteklerini Barış Konferansına bıraktıkları bildirilmektedir. ) Türkiye bu konuda bağlanmıştır. Fransa müttefiki olarak kalsa ve onun peşinden gitse de; ya da Fransa ile bozuşup, Rusya tarafından desteklense de, durum eşit derecede tehlikelidir. Arap yarımadasında Türkiye ile İngiltere arasında bir savaş patlak verirse, ki böyle bir savaşa kalkışmak için ben Mustafa Kemal’in bugünkü kazançlarını sağlamlaştırmak amacıyle 20 aya ihtiyacı olduğu kanısındayım, bu yine de Pan – İslâmcıların Doğu’daki Batı egemenliğine son vermek için dua ettikleri kutsal savaşı ateşleyecek bir kıvılcım olabilecektir. Bu sırada Fransa, Türkiye’nin müttefiki olarak kalmışsa, tabiî ki savaşta da tarafsızlığı koruyacaktır. Rusya ise tarafsız kalmıyabilir.
Mustafa Kemal, Arap yarımadasına petrol yüzünden sahip olmak istemektedir; İngiltere de, petrol uğruna Arap yarımadasını elden çıkarmaya karşıdır. Şöyle ki, bekledikleri Selâhattin Eyyubi kişiliğini Mustafa Kemal’de bulamamaktan düş kırıklığına uğrayan ve onun körü körüne bir savaşa girmeyeceğini kestiren Doğu dünyası, yine de Mustafa Kemal’e savaşlarını yaptırtabilirler.
ERNEST HEMINGWAY
İŞGAL İSTANBULU ve iki dünya savaşından mektuplar
Türkçesi : M. Ali KAYABAL
Milliyet Yayınları