Okuyun ama yutmayın, çiğneyin.
Şule Gürbüz’ün Kambur adlı eserindeki anlatıcı, zamanı bir yük olarak sırtında taşıyan, bedensel ve zihinsel deformasyonun sembolü olan bir figürdür. Kahraman, zamanın akışına direnirken, aynı zamanda onunla uzlaşamamanın sancısını çeker. Varoluş, burada bir sorgulama alanıdır; kahraman, “neden varım?” sorusunu değil, “varlığım zamanla nasıl bir anlam taşır?” sorusunu sorar. Zamanın Farkında’da
OKUMAK İÇİN TIKLAJean-Paul Sartre’ın Bulantı adlı eserinde Roquentin’in varoluşsal krizi, dilbilimsel bir perspektiften bakıldığında, anlam yaratma sürecindeki köklü bir başarısızlığın trajik bir yansımasıdır. Bu kriz, yalnızca bireysel bir çöküş değil, aynı zamanda insan bilincinin dil aracılığıyla dünyayı anlamlandırma çabasının sınırlarını sorgulayan evrensel bir sorgulamadır. Öte yandan, James Joyce’un Ulysses eserindeki Leopold Bloom,
OKUMAK İÇİN TIKLAAlbert Camus’nün Yabancı adlı eserindeki Meursault’nün kayıtsızlığı ile Friedrich Nietzsche’nin “amor fati” (kader sevgisi) kavramı, insan varoluşunun anlam arayışına dair iki zıt ama kesişen yörünge sunar. Meursault’nün absürd bir dünyadaki tepkisizliği, Nietzsche’nin kaderi kucaklama çağrısıyla nasıl bir diyalog kurar? Meursault’nün kayıtsızlığı, otantik bir varoluşun izini mi sürer, yoksa anlamsızlığın teslimiyetine
OKUMAK İÇİN TIKLAVirginia Woolf’un Mrs. Dalloway eserinde Clarissa Dalloway, intihar düşünceleriyle mücadele ederken yaşamayı seçer. Emmanuel Levinas’ın “öteki etiği” çerçevesinde bu seçim, bireyin ötekiyle ilişkisindeki sorumluluğu arayışı olarak yorumlanabilir. Levinas’a göre ötekinin yüzü, bireyi etik bir sorumluluğa çağırır ve kendi varoluşunu sorgulamaya iter. Clarissa’nın intihar düşünceleri, toplumsal rollerin kısıtlamaları ve varoluşsal boşlukla
OKUMAK İÇİN TIKLAArtemis’in avcılık ve vahşi doğa tanrıçası olarak mitolojik kimliği, bireyin kendi varoluşunu inşa etme arayışıyla, özellikle Jean-Paul Sartre’ın varoluşsal özgürlük kavramıyla kesişen derin bir anlam taşır. Antik Yunan mitolojisinde Artemis, toplumsal normlara meydan okuyan, bakire bir tanrıça olarak bağımsızlığını korur; ormanların, yabanın ve avın efendisi olarak insan dünyasının kısıtlamalarından uzak
OKUMAK İÇİN TIKLAHomeros’un İlyada destanında Akhilleus’un öfkesi, yalnızca bir kahramanın kişisel tragedyası değil, aynı zamanda insan doğasının, mitolojik kaderin ve tarihsel çatışmanın kesişim noktasında bir ayna olarak belirir. Bu öfke, insani bir duygu olarak mı, yoksa tanrıların dokuduğu bir lanet olarak mı daha baskındır? Hegel’in tarihsel çatışma kavramıyla ilişkilendirildiğinde, Akhilleus’un öfkesi, savaşın
OKUMAK İÇİN TIKLABaskı, insan varoluşunun en karmaşık sınavlarından biridir. Frantz Fanon’un “şiddetin arkeolojisi”, Jean-Paul Sartre’ın “özgürlük sorumluluğu” ve Charles Bukowski’nin “pislik altında kalan şiir” anlayışı, bu sınav karşısında farklı yollar çizer. Her biri, insanın zulme karşı duruşunu, kendi dilinde ve duruşunda yeniden tanımlar. Fanon, sömürgecilikle yüzleşen bir toplumun öfkesini kazır; Sartre, bireyin
OKUMAK İÇİN TIKLARastignac, taşradan Paris’e gelen genç bir hukuk öğrencisi olarak, toplumsal yükselişin cazibesine kapılır. Hırsı, kapitalist toplumun sunduğu maddi ve sosyal ödüllerin peşinde koşarken, Marx’ın yabancılaşma teorisiyle açıklanabilir. Marx, kapitalist üretim ilişkilerinin bireyi kendi emeğine, ürününe, diğer insanlara ve nihayetinde kendine yabancılaştırdığını savunur. Rastignac’ın Paris’teki aristokratik çevreye girme çabası, kendi öz
OKUMAK İÇİN TIKLAMeursault’nün kayıtsızlığı, Camus’nün absürd felsefesinin somut bir ifadesidir. Absürd, insanın anlam arayışıyla evrenin sessizliği arasındaki çatışmadır. Meursault, bu çatışmayı reddetmez; aksine, ona teslim olur. Annesinin ölümü, bir sevgilinin varlığı ya da bir cinayet işlemek—hiçbiri onda derin bir duygusal yankı uyandırmaz. Sartre’ın otantiklik kavramı, bireyin özgürlüğünü üstlenmesini ve kendi anlamını yaratmasını
OKUMAK İÇİN TIKLASöğüt’ün eserlerindeki fantastik unsurlar, gerçekliğin sınırlarını esneterek insanlığın derin katmanlarını, özellikle politik psikolojik gerçekleri, çarpıcı bir şekilde açığa çıkarır. Bu unsurlar, bireyin ve toplumun bastırılmış korkularını, arzularını ve çelişkilerini metaforik, alegorik ve sembolik bir dille dışa vururken, Gogol’ün fantastik anlatımıyla hem biçimsel hem de kavramsal bir akrabalık kurar. Her iki
OKUMAK İÇİN TIKLAVarlığın Kökenine Doğru Varlık sorusu, insan düşüncesinin en kadim ve en derin meselelerinden biridir. Parmenides, Spinoza ve Heidegger, bu soruya farklı çağlarda, farklı dillerde ve farklı zihinsel dünyalarda yanıt aramışlardır. Parmenides’in varlığın değişmezliği üzerine vurgusu, Spinoza’nın doğanın birliği ve Tanrı-doğa özdeşliği, Heidegger’in ise varlığın tarihsel ve insani bağlamda açığa çıkışı,
OKUMAK İÇİN TIKLAOğuz Atay’ın Tutunamayanlar romanındaki Selim Işık karakteri, modern insanın varoluşsal krizini ve toplumsal bağlardan kopuşunu temsil eden derin bir figürdür. Selim’in “tutunamama” hali, Jean-Paul Sartre’ın varoluşsal felsefesiyle, özellikle “varoluş özgürlüğü” ve “hiçlik” kavramlarıyla kesişen anlam katmanları taşır. Bu inceleme, Selim’in tutunamama durumunu Sartre’ın felsefi çerçeveleriyle ilişkilendirerek, onun intiharının bireysel özgürlüğün
OKUMAK İÇİN TIKLADostoyevski’nin Yeraltından Notlar’ındaki Yeraltı Adamı, insan bilincinin en kuytu köşelerinde gezinen, kendi varoluşsal sancılarıyla boğuşan ve toplumsal normlara karşı isyan eden bir figür olarak modern edebiyatın en karmaşık karakterlerinden biridir. Bu karakterin kendi bilincine hapsolması, Freud’un bilinçdışı kavramıyla derin bir ilişki kurarken, toplumsal normlara başkaldırısı bireysel özgürlüğün politik bir eleştirisi
OKUMAK İÇİN TIKLAAthena, Yunan mitolojisinin bilgelik, strateji ve şehir devletlerinin koruyucu tanrıçası olarak, insan aklının ve toplumsal düzenin sembolüdür. Hannah Arendt’in vita activa kavramı, insan yaşamını çalışma (labor), iş (work) ve eylem (action) üzerinden tanımlarken, özellikle eylem, politik alanın özünü oluşturur. Athena’nın akılcı liderliği ile Arendt’in politik eylem anlayışı arasında derin bir
OKUMAK İÇİN TIKLABilge Karasu’nun Gece adlı eseri, modern insanın otorite karşısında örselenen varoluşunu, kimliksizlik ve özneleşme süreçleri üzerinden derin bir felsefi sorgulamaya açar. Eserdeki adsız kahramanlar, Michel Foucault’nun özneleşme kavramıyla ilişkilendirildiğinde, bireyin toplumsal ve politik mekanizmalar tarafından nasıl inşa edildiği, aynı zamanda bu inşaya direnme çabalarının çaresizliği ortaya çıkar. Karasu’nun anlatısı, bireyin
OKUMAK İÇİN TIKLAOğuz Atay’ın Tutunamayanlar adlı eserinde Selim Işık, modern Türk toplumunun hem aynası hem de yadsımasıdır. “Tutunamayan” kimliği, bireyin toplumsal düzenle uyumsuzluğunun trajik bir tezahürü olarak okunabilir; ancak bu uyumsuzluk, aynı zamanda bireysel bir varoluş arayışının, hatta sessiz bir isyanın izlerini taşır. Selim’in kimliği, modernitenin dayattığı yabancılaşmanın kaçınılmaz bir sonucu mu,
OKUMAK İÇİN TIKLAGılgamış Destanı, insanlığın en eski yazılı anlatılarından biri olarak, dostluğun ve yalnızlığın insan varoluşundaki yerini sorgulamaya devam eder. Gılgamış ile Enkidu’nun dostluğu, modern bireyin yalnızlığına bir çare sunabilir mi, yoksa insan ilişkilerinin kırılganlığını mı açığa vurur? Bu soruyu, kuramsal, kavramsal, psişik, politik, politik psikolojik, distopik, ütopik, felsefi, ahlaki, etik, metaforik,
OKUMAK İÇİN TIKLAHomeros’un İlyada destanı, insanlık tarihinin en eski ve en güçlü anlatılarından biridir. Truva Savaşı’nın kanlı sahneleri, yalnızca bir tarihsel olayı değil, aynı zamanda insan doğasının karmaşıklığını, toplumsal düzenlerin çelişkilerini ve varoluşsal sorgulamaları yansıtır. Savaş sahneleri, insanlık tarihindeki şiddet döngüsünün bir alegorisi olarak mı okunmalı, yoksa evrensel bir insanlık durumunun sembolü
OKUMAK İÇİN TIKLAImmanuel Kant’ın kategorik buyruk, ahlaki eylemin öznel arzulara değil, evrensel bir yasa olarak genelleştirilebilir bir ilkeye dayanması gerektiğini savunur: “Yalnızca, senin iradenin aynı zamanda evrensel bir yasa haline gelmesini isteyebileceğin bir ilkeye göre hareket et.” Anna Karenina’nın Vronsky ile olan aşkı, bu ilkeye doğrudan bir başkaldırıdır. Anna, evliliğini ve toplumsal
OKUMAK İÇİN TIKLAFranz Kafka’nın Dava adlı eseri, Josef K.’nın belirsiz bir suçlamayla karşı karşıya kalması ve anlaşılmaz bir bürokratik sistemin içinde kayboluşu, modern bireyin varoluşsal çaresizliğini ve iktidarın görünmez ağlarını çarpıcı bir şekilde resmeder. Michel Foucault’nun panoptikon kavramı ve iktidar analizleri, Kafka’nın distopik vizyonunu anlamak için güçlü bir kuramsal çerçeve sunar. Belirsizliğin
OKUMAK İÇİN TIKLA
