“Anlatım tutumu açısından roman sınıflandırmalarında yer alan hiciv romanına çağdaş edebiyatımızda evrensel düzeyde örnekler kazandıran Aziz Nesin, Zübük’te bir insan zaafını, ona ortam hazırlayan çevre faktörüyle iç içe işliyor. Romanın odak figürü Zübük, tip kavramını iki anlamda gerçekleştiriyor: Hem çıkarcı, dolandırıcı, hinoğluhinin özelliklerini akla gelebilen bütün, çeşitlemeleriyle üzerinde birleştiriyor, hem de bu özelliklerin adeta kişileşmiş, vücut bulmuş şekli olarak belleklerde yer ediyor.
Eseri okumuş olanlar için ‘Zübük’ artık kelime hazinelerine katılan bir imajın özel adıdır. (…) Romanda yer ve zaman belirlemesi yapılmamış. Olayın geçtiği kasabanın adı verilmiyor. Bu, yazarın konuya evrensellik sağlama dileğinin belirtisidir. (…) Zübük’ün başvurduğu hileler, sonunda hep açığa çıkar, ama ilginçtir ki kasaba halkı aldatıldığını öğrenmekle ondan uzaklaşmaz, olayları değerlendirirken `kötü’ye karşı kesin tavır takınmadığı gibi Zübükzâde’nin becerisine gittikçe artan bir hayranlık duyar. Yazarın hicvi bu nedenle Zübük’e olduğu kadar ona uygun ortam sağlayan bu çevreye de yöneliktir. (…) Hicivci anlatım tutumunun üsluba yansıması genellikle söz sanatları arasından en çok `abartmalardan yararlanma biçimindedir. Aziz Nesin hiciv ve mizahta başvurduğu bu tarzın tarihteki ustası olarak Evliya Çelebi’yi görüyor. (…) Aziz Nesin, ‘Zübükzâde ibraam Bey’ tipi kadar `zübüklük’ kavramını da bir romana konu olacak önemde bulmuş, bunu hiciv ve mizah sanatının bütün incelikleriyle işlemiştir.”
Gürsel Aytaç
Kitabın Künyesi
Zübük
Aziz Nesin
Nesin Yayınevi / Roman Dizisi
Türkçe
271 s. — 2. Hamur– Ciltsiz — 14 x 20 cm
İstanbul, 2005