Psikanaliz ve Otizm: İlişkisel Alanı Savunmak
Psikodinamik Yaklaşımın Biyomedikal Çağdaki Rolü ve Sınırları
Bu makale, otizm spektrum bozukluğu (OSB) alanında, psikanalitik ve psikodinamik yaklaşımların güncel durumunu, karşılaştığı eleştirileri ve devam eden önemini ana hatlarıyla incelemektedir. Makale, OSB’yi anlamada biyomedikal modellerin tek başına yeterli olmadığını savunur ve ilişkisel boyuta odaklanmanın gerekliliğini vurgular.
I. Psikanalizin Geçmişi ve Eleştiriler
Psikanalizin OSB alanındaki tarihi, tartışmalı “Buzdolabı Anneler” (Refrigator Mothers) hipotezi nedeniyle travmatize olmuştur. Bu hipotezin bilimsel olarak çürütülmesine rağmen, psikanaliz OSB alanında haksız bir damgalama ve güvensizlikle karşı karşıya kalmıştır.
- Biyolojik İndirgemecilik: Güncel araştırmalar, OSB’nin nedenlerini büyük ölçüde genetik ve nörobiyolojik faktörlere indirgemektedir. Bu indirgemeci bakış açısı, psikanalizi “bilim dışı” veya “modası geçmiş” olarak etiketleme eğilimindedir.
- Kanıt Sorunu: Psikanalitik yaklaşımlar, davranışsal ve bilişsel terapiler gibi nicel (quantitative) ve kısa vadeli kanıtlarla desteklenmekte zorlanır. Bu, kanıta dayalı tıp (EBP) çağında, uygulamalarının meşruiyetini tehdit eder.
II. Psikodinamik Bakış Açısının Güncel Önemi
Makale, psikanalizin bu eleştirilere rağmen OSB’li bireylere ve ailelerine önemli katkılar sunabileceğini savunur:
- İçsel Dünya ve Duygusal Alan: Psikanaliz, OSB’li bireyin içsel ruhsal gerçekliğine, kaygılarına, öfkesine ve ilişkisel zorluklarına odaklanır. Davranışın ardındaki anlamı ve bilinçdışı motivasyonu (örneğin, yoğun bir davranışın güvenlik ihtiyacını karşılaması) anlamlandırmaya çalışır.
- Ebeveynlere Destek: Psikanalitik terapi, OSB’li çocukların ebeveynlerinin yaşadığı kronik yas, utanç, suçluluk ve umutsuzluk gibi duygusal tepkileri işlemelerine yardımcı olabilir. Ebeveynlerin duygusal yükü azaldıkça, çocukla kurdukları ilişki de iyileşir.
- İlişkisel Kapasite: Psikanaliz, terapötik ilişkiyi birincil iyileştirici araç olarak kullanır. Bu, OSB’li bireyin ilişki kurma kapasitesini güvenli ve tutarlı bir ortamda keşfetmesini ve geliştirmesini sağlar.
III. Geleceğe Yönelik Çağrı: Bütünleşme
Makalenin temel çağrısı, psikodinamik ve biyomedikal modellerin entegrasyonudur.
- Çift Yönlü Anlayış: OSB’nin hem biyolojik bir temelini (yapı) hem de duygusal/ilişkisel bir deneyimini (süreç) olduğu kabul edilmelidir.
- Geniş Kapsam: Tedavi, sadece davranışsal becerileri öğretmekle sınırlı kalmamalı; bireyin içsel dünyasını anlamaya ve ilişkisel kalitesini artırmaya yönelik psikodinamik araçları da içermelidir.
