Konuklar arasında hararetli tartışmalar yapılıyordu, herkes heyecanlanmış, bağırıyor ve Engels’in soruyu yanıtlaması isteniyordu.
Birden Engels bana döndü ve benim hiçbir yabancı dil bilmediğimi dikkate alarak, Rusça konuştu. Puşkin’den aktarıyordu:
V
Yalnızca raslansal eğitim
Bize kural diye verdikleri
Bizimle şöhretleri çökecek
Çünkü ancak ahmaklar öğrenir
Kaskatı ve kuşkuya kapılmayan
Kafalar birleşti bir noktada
Yevgeni çok bilgili biridir
Ara sıra ukalalık etse de
Kahramanımızın müthiş yeteneği var
Şıp diye yanıtlar şakaları
Su gibi akar konuşması
Akıllı görünmeyi becerebilir ve hatta susabilir
Kibar hanımları gülümsetebilir
Tasarlanmamış kurnazlıklarıyla
VI
Artık kimsenin Latinceyi taktığı yok
Dostları onun çevirisiyle yetiniyor
O da pek sıkça yapılmıyor
Ne olursa olsun bir yazıtta
Juvenale’den iki söz etmek
Vale’e bir harf çevirmek
Ve bir-iki sözcükle anlatmak
Virgil’in satırlarının sence önemini
Onun zafere hiç gereksinimi yoktu
Gömmüştü tarihin tozlu sayfalarına
Klasik defnesini solsun diye
Ama tüm çağların ve iklimlerin [sayfa 406]
En neşeli öyküleri içinde
Her zaman o anıldı
VII
O bu zevki sezmekten acizdi
Yaşamı uyaklara feda etmenin zevki
Tek bir uyak söyleyemezdi
Ne kadar uğraşırsa uğraşsın
Theocritus’la Homer’i ayıplardı ama
Grand Diplom’u hakediyordu
Adam Smith’i okuyup
Derin iktisatçı olmuştu
Devletin nasıl zenginleşeceğine
Ve elinde ham ürün
Olduğu sürece
Doğa ürünüyse zenginliği
Bilir mi altının önemini?
Anlayamadı baba oğlunu,
Rehin etti her karış toprağını.
Şiirin tamamını nefis bir Rusçayla ezberden okudu. Alkışladım, ama Engels dedi ki: “Ne yazık ki, benim Rusça bilgim buraya kadar!”
Bende silinmez bir izlenim bırakmıştı, öylesine dostça ve açık yürekliydi.
Fanni Kravçinskaya, “Reminiscences”
Marx and Engels Through the Eyes of Their Contemporaries, Moscow 1972, pp, 204-06.