Cinsiyet, ırk, sınıf: kadınlardan yeni bir perspektif, Selma James’in 1953-2005 yılları arasında kaleme aldığı çeşitli yazılardan oluşan bir seçkidir. Selma James “kadın emeği?ni, ev içi emek, seks işçiliği, göçmenlik, annelik ve yoksulluk üzerinden ele alır. Kadınların mağduriyetini ise işçi sınıfını, muhalif yapıları ve sendikaları da kapsayacak şekilde daha geniş bir bağlam içinde tartışmaya açar.
Ekonomi, yıkımdan başka bir anlamı olmayan savaşlara ve askeri harcamalara bağımlı kılındıkça, kadınların yaşatma kültürü de, yaşatmak için seferber oldukları her şey de yok olmaktadır. Öldürmeye değil, yaşatmaya yatırım yapmak, başta kadınlar olmak üzere toplumdaki herkesin lehinedir. Bunu bir kere kabul edersek, şimdi savaşı destekleyen kaynakların hepimizin refahı için kullanılacağı bir dünya görmemiz mümkündür.
Arka Kapak Yazısı
Cinsiyete Yeni Bir Perspektif – Aysel Yıldırım
(Bu yazı, 11/06/2010 tarihinde Radikal Kitap Eki’nde yayınlanmıştır.)
Pek çok feminist ev işlerinin kadının kurtulması gereken bir yük olduğuna inanmış ve kadının özgürleşme yolunda bu kurtuluşu önemli bir yere koymuştur. Özellikle 1970?lerde doruk noktasını yaşayan ikinci dalga kadın hareketinden sonra, kadının özgürleşmesi ev dışında çalışarak ekonomik özgürlük kazanmasına ve doğası gereği yükümlü olduğu varsayılan ev işlerinden uzaklaşmasına bağlı sayılmıştır. Bu bağlamda, ev işleri için ücret talep edilmesi, kadının zaten kurtulmaya çalıştığı bu işlerin üzerine yapışmasıyla sonuçlanacağı gerekçesiyle pek çok kesimden kadın tarafından haklı bir mücadele olarak görülmemiştir. 90?lı yıllardan günümüze kadar ise hem Batı?da hem de Türkiye?de ?çocuk da yaparım kariyer de? ekseninde sloganlar türemiş, iş yaşamında kariyer basamaklarını tırmanan kadının da ev işlerinden, çocuk bakımından kopmadan hayatına devam edebileceği iddia edilmeye başlamıştır. Ancak yine de, kadının sadece ev işi yaparak geçimini sağlayabilmesi fikri, hep bir geri adım olarak değerlendirilmiştir. Bunun sonucu da kadının evde ve ofiste çalışarak çifte mesai yapması olmuştur.
Feminist gündem açısından önemli olan bu tartışmaları derinlikli bir şekilde ele alarak somutlaştıran bir kitap yayımlandı: Cinsiyet, Irk, Sınıf: Kadınlardan Yeni Bir Perspektif. Kitabın yazarı, yetmiş dokuz yaşında Amerikalı bir kadın hakları aktivisti ve yazar olan Selma James, hayatının elliden fazla yılını kadın emeği ekseninde mücadele etmeye adamış. Yazarın elli yılı aşkın süre zarfında yazdığı makalelerden derlenmiş kitapta, kadın emeği eksenli bir mücadelenin yukarıdaki söylemin tam aksine kadın için tüm özgürlüklerin yolunu açacağı; ev dışında çalışmaya yönlendirilen kadının çifte mesai gerçeğinden dolayı iki kez sömürüldüğü iddia ediliyor. Cinsiyet, Irk, Sınıf, ev içi emek, seks işçiliği, yoksulluk, eşit ücret gibi konuları tartışırken aslında James?in uzunca bir döneme yayılan aktivizm deneyimini yansıtıyor. Cinsiyet, Irk, Sınıf?ın temel tezi, kadınların dünyadaki bütün işlerin üçte ikisini yapmalarına rağmen dünya gelirinin yüzde 5?ini elde etmeleri ve dünyadaki malların yüzde 1?den azına sahip olmaları üzerine kurulu. Ekonomik araştırmalara göre, dünyadaki yoksulların yüzde 70?ini kadınlar oluşturuyor. Bu kadar iş yapmalarına rağmen kadınlar toplumun ekonomik açıdan aktif görülen kesimine dahil değiller. Bu bağlamda ev içi emeğin ücretlendirilmesi ve kadınların ekonomik açıdan aktif kesime dahil edilmeleri gerektiğini savunan James, bir yandan da ?ücretlendirilmeyen emek? kavramını literatüre katıyor. Tartışmalarda en dikkat çekici olan, James?in sınıf kavramını taban hareketlerini kapsayacak şekilde genişleterek, sınıf merkezli bir mücadele yürütülmesi gerektiğini savunması. Elbette bahsi geçen sol literatürdeki işçi sınıfı değil. James, kadınların, seks işçilerinin, LGBT bireylerin, farklı etnisiteye sahip insanların, yani aslında egemen ideolojinin görmezden geldiği, sindirmeye çalıştığı tüm kimliklerin oluşturacağı bir sınıfın mücadelesinden bahsediyor. Ayrıca kitap, 20. yüzyılın ikinci yarısına kadın bakış açısıyla ışık tutuyor.
CİNSİYET, IRK, SINIF: KADINLARDAN YENİ BİR PERSPEKTİF
BGST Yayınları?nın, aktivist Selma James?in 1953-2005 tarihleri arasında kaleme aldığı makaleleri derlediği Cinsiyet, Irk, Sınıf: Kadınlardan Yeni Bir Perspektif adlı seçki kitap Şubat ayında raflardaki yerini aldı. Kitap, ev içi emek, seks işçiliği, yoksulluk, eşit ücret, sınıf tartışmaları, annelik, emzirme gibi konularda James?in 50 yıllık aktivizm deneyimini yansıtan 19 makaleyi içeriyor. Küresel Kadın Grevi koordinatörlerinden ve Uluslararası Ev İçi Emeğin Ücretlendirilmesi Kampanyası?nın kurucularından James, kadın hareketinin başat tartışmalarını akademik araştırmaların sınırlarını aşarak saha çalışmalarından edinilen deneyimlerle ele alıyor.
Ev içi emeğin ücretlendirilmesi gerektiğini savunan James, ?ücretlendirilmeyen emek? kavramını literatüre katmıştır. Aynı zamanda, kadınların yaptıkları her türlü görünmeyen işi bu kavram kapsamında değerlendirir. Kadın emeğinin ekonomiye yaptığı büyük katkıya dikkat çeken James, bu katkının dünyanın her yerinde ortak olduğunu ?küresel mutfak? ifadesiyle açıklıyor. James?in belirttiğine göre:
?Birleşmiş Milletler tarafından onaylanan istatistiklere göre, kadınlar dünyadaki bütün işlerin üçte ikisini yapıyor, dünya gelirinin yüzde 5?ini elde edebiliyor ve dünyadaki malların yüzde 1?den azına sahip. Bu kadar iş yapmalarına rağmen kadınlar toplumun ekonomik açıdan aktif görülen kesimine dahil değiller. Bölgesel ve toplumsal farklılıklara rağmen, kadınların yaptıkları iş, dünyanın hemen her yerinde aynı. Oysa işi ?öldürmek? olan silahlı kuvvetler üyeleri, ücret aldıkları için ekonomik olarak aktif kabul ediliyorlar, işi yaşatmak olan kadınlar ise pasif. Feminizmin şiarı ?özel olan politiktir?e, özel olanın aynı zamanda ekonomik olduğunu da eklememiz gerekiyor. Ne mutfağımız ne de harcadığımız emek ve ortaya koyduğumuz ekonomik katkı bize özel.?
Öldürmeye değil yaşatmaya yatırım
Kadınlar ezelden beri kocalarından çocuklarına, komşularından her türlü akrabalarına kadar çevrelerindeki herkesin temel bakımını sağlayarak bir yaşatma kültürü oluşturmuşlardır. Bu yaşatma kültürünün sürdürülebilmesi için, ekonomik programların ilk hedefinin kadınlara imkân sağlamak olması gerekir. Kadınlara yapılacak yatırım, toplumun geleceğine, insanlığın devamına yapılan yatırımdır. Ekonomi, yıkımdan başka bir anlamı olmayan savaşlara ve askeri harcamalara endekslendikçe, kadınların yaşatma kültürü de, yaşatmak için uğruna seferber oldukları her şey de yok olmaktadır.
Seks işçilerine sosyal güvence talebi
Fahişelik, kadınların hayatlarını idame ettirebilmek için seçtiği herhangi bir meslekten farklı değildir. Fahişeliği ahlak kalıpları içinde değerlendirmek, namuslu kadın-namussuz kadın ayrımı yaratarak kadınların bölünmesine neden olur. Oysa adı fahişe olmasa bile pek çok kadın zor koşullarla mücadele edebilmek için cinselliğini kullanır. Bu ayıp değildir; ayıp olan bu yolu seçen kadınları toplumun dışına itmek, onları içinde bulundukları zor koşullara mahkûm etmektir. Fahişeliği seçen kadınların kazandıkları paranın kendilerine kalmasını, birey haklarının tesis edilmesini ve mesleklerini güven içinde sürdürebilmelerini sağlayacak düzenlemelere, sosyal güvenceye ihtiyaç var.
Selma James hakkında
2002?den beri Venezuella Devrimi için çalışan Selma James, Uluslararası Anti-Siyonist Yahudi Ağı?nın Birleşik Krallık şubesinin kurucu üyesidir. 2000?deki kuruluşundan bu yana Küresel Kadın Grevi?nin koordinasyonunu üstlenen James, 1972?de Uluslararası Ev İçi Emeğin Ücretlendirilmesi Kampanyası?nı başlattı. 1962?de İngiltere?ye taşındıktan sonra kadınların, siyahların ve göçmenlerin hakları için yürütülen hareketlerde aktif rol üstlendi. 1960?larda Marksist tarihçi ve spor yazarı CRL James?le birlikte Karayipler Federasyonu ve bağımsızlık hareketi içinde yer aldı. 1952?de yazdığı A Woman?s Place (Kadının Yeri) adlı kitabında, ?sessiz 1950?ler? denen dönemde ev kadınlarının direnişini anlattı. Cinsiyet, Irk ve Sınıf (Sex, Race and Class), Yabancılar ve Kız Kardeşler: Kadınlar, Irk ve Göçmenlik (Strangers; Sisters: Women, Race and Immigration), Marx ve Feminizm (Marx ve Feminizm), Küresel Mutfak (Küresel Mutfak) kitaplarının yazarı James, Kadınların Gücü ve Yerel Topluluğa Boyun Eğdirilmesi (The Power of Women and the Subversion of the Community), Hanımlar ve Dadılar (The Ladies and the Mammies), Kirayı Ödeyen Tecavüzcü (The Rapist Who Pays the Rent), İnsanoğlunun Sütü ? Emzirmenin Küresel Markete ve AIDS Endüstrisine Karşı Savunulması (The Milk of Human Kindness ? Defending Breastfeeding from the Global Market Aids Industry) kitaplarının da ortak yazarıdır.
Kitabın Künyesi
Cinsiyet, Irk, Sınıf
Kadınlardan Yeni Bir Perspektif
Selma James
Çeviri: Ayten Sönmez, Nilgün Ilgıcıoğlu, Sezin Gündoğan
Yayına Hazırlayanlar: Ayşan Sönmez, Sezin Gündoğan
370 sayfa,
bgst Yayınları
İstanbul, 2010