Bu çalışmanın asıl hedefi, Türkiye’deki işçi hareketi tarihinin belli bir dönemini genel çizgileriyle özetlemek, yüz yılı aşan bir geçmişe sahip Türkiye işçi hareketindeki sürekliliğin peşine düşmek ve varılan noktanın tarihsel kaynaklarına ulaşma yollarını aramaktır.
Bu hedefe ulaşmak için de, sürekliliği yaratan unsurların, çevre koşullarının, kadın ve erkeklerin, gençlerin, çocuk işçilerin, işçi eylemleri içinde yer alan doğal önderlerin, işçi örgütlenmelerinin dikkatle izini sürmek gerekir.
Grevlerin nasıl örgütlendiğini araştırmak, grev ve diğer işçi eylemlerinin yasa koyucuyu ve siyasi iktidarları etkilediği noktaları bulmak, düzenlenen gösteri, yürüyüş ve benzeri eylemleri incelemek, sendikal hakların tanınmasındaki gelişmeleri araştırmak ve anlamak gereklidir.
Bu kitabın taşıdığı iddia budur: Bugün veya başka bir gün, ama bir gün mutlaka…
(Tanıtım Bülteninden)
M. Şehmus Güzel, İmge Kitabevi tarafından birkaç gün önce meraklılarına sunulan çalışmasına ilişkin olarak şu noktaları belirtti :
« Çalışmamın amaçlarından biri, olanaklarım ölçüsünde, Türkiye İşçi Hareketi Tarihi’nin 1908’den 1980’lerin başına kadar gelen önemli bir dönemini genel çizgileriyle ve özet bir biçimde sunmaktır. Böylece, bugün işçi hareketinde varılan noktanın tarihsel kaynaklarına ulaşmak olanağını bulacağımızı umuyorum.
Yanıtlamak istediğim sorulardan biri, 1830’lardan günümüze iki yüz yıla yaklaşan bir geçmişe sahip işçi hareketimizde bir süreklilik olup olmadığıdır. Süreklilik varsa, onu yaratan unsurları, insanları, kadın ve erkekleri, gençleri, çocuk işçileri, işçi eylemleri içinde kendilerini gösteren doğal önderleri, değişik türden işçi örgütlenmelerini, cemiyetleri, dernekleri, sendikaları ortaya çıkarmak da yararlı olacaktır.
Bir başka amacım grevlerin nasıl örgütlendiklerini araştırmak, grevlerin ve diğer işçi eylemlerinin yasa koyucuyu etkilediği noktaları bulmak, işçilerin yasa koyucuya, siyasi iktidara sesini duyurmak için düzenlediği gösteri ve yürüyüşleri ve benzeri eylemleri irdelemektir.
Aynı bağlamda işçi örgütlenmesindeki ve sendikal hakların tanınmasındaki gelişmeleri de belirgin özellikleriyle araştırıyorum.
İşçi hareketi konusunda teoriler geliştirmeden önce, ve böylesi bir uğraşa katkısı olur umuduyla, uzun bir tarihi dönem boyunca ülkemizde, olayların nasıl doğduğunu, oluştuğunu, geliştiğini, ne tür aşamalardan geçtiğini saptamak şansını yakalayacağımıza inanıyorum.
Türkiye’de her alanda olduğu gibi işçi hareketinde de devletin, « parti-devlet »lerin, iktidar partilerinin, iktidara aday partilerin, çok ciddi müdahaleleri söz konusudur. Bu olguyu da tarihsel kökenleriyle ve incelediğimiz dönemde süreç içinde geçirdiği değişikliklerle irdelemek anlamlı ve yararlı olacaktır.
Bütün bu amaçları gerçekleştirmeye çalışır ve soruları yanıtlarken Türkiye’de değişik dönemlerdeki işçi ve işveren ilişkileri sistemini, belirgin nitelikleriyle ortaya çıkarmayı istiyorum.
1908’den günümüze işçi hareketi tarihini incelerken, yüz yıla yakın zaman dilimini dönemlere ayırmam gerekti ve bu dönemlere ayrı ayrı bölümlerde yer verdim. Böylece, çalışmam bir girişten sonra dört büyük bölümden oluşuyor :
İlk bölümde, 1908-1922 dönemi işçi hareketini zaman zaman ayrıntısına girerek inceledim. İkinci bölümü, Birinci Cumhuriyet diye isimlendirdiğim 1923-1960 dönemine ayırdım. Üçüncü bölümde, işçi hareketinin büyük bir canlılık gösterdiği 1960-1980 yıllarını inceledim. Bu bölümde o döneme damgasını vuran 1963 tarihli Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lovakt Kanunu ile Sendikalar Kanunu’nu özel olarak inceledim. Son bölümde ise, 24 Ocak 1980 Yeni Ekonomi Politikası ve 12 Eylül 1980 darbesinden 1984’e kadar uzanan yılları ele aldım. Her bölümde grevleri, gösteri ve yürüyüşler ile işçi örgütlenmesini ayrı ayrı inceledim. Bu konular için ayrı ayrı saptamalar yaptığım gibi, her bölüm sonunda ilgili dönemin değerlendirilmesine de yer verdim.
İncelemem bir sonuçla bitiyor. Sonuçta, daha önce söylediklerimi yinelememeye özen göstererek, Türkiye’de işçi hareketinin belirgin birkaç özelliğine yer verdim.
Bugün veya başka bir gün ama bir gün mutlaka işimize yaraması umuduyla. »
Kitabın Künyesi
Türkiye’de İşçi Hareketi
(1908-1984)
M. Şehmus Güzel
İmge Kitabevi / Siyaset Dizisi
Türkçe
319 s. — 2. Hamur– Ciltsiz — 14 x 20 cm
İstanbul, 2016