Evrensel Basım Yayın’dan çıkan “Marka Takva Tuğra”; tek başına iktidarda kaldığı 13 yıl boyunca hakim kültürel referans sistemini değiştirmeyi başaran AKP hükümetinin bilançosunu çıkarmaya çalışıyor. Hazırlığı bir yıl önce başlayan kitabın, bu devrin kapandığının işaretlerinin alındığı 7 Haziran seçimlerinden hemen sonra yayımlanabilmesi bilanço tespiti bakımından olduğu gibi, bakiyeyi belirleme bakımından da iyi bir zamanlama. Çünkü AKP hükümetleri döneminin etkisi bir sayfanın kapanmasıyla bıçakla kesilir gibi silinebilecek nitelikte değil.
Kitabın buluşmayı umduğu genç okurların çoğu AKP Hükümetinin gölgesinde büyüdü. Yine çoğunun hafızasına kıyaslama yapabilecekleri başka bir siyasal iktidar kayıtlı değil. Dolayısıyla bu kuşağın duygularından davranışlarına, beğenilerinden zevklerine kadar her şey, ekseninde AKP’nin olduğu bir kültür dünyasında şekillenmiş sayılır. Bir kısmı, içinde yaşadığı dünyanın normlarını içselleştirip benimsedi, bir kısmı ise buna şiddetle isyan etti. AKP’nin en büyük tahribatının bütün bu zaman boyunca genç nüfusu kendisi için elzem bir kimlik kalıbına girmeye yönlendirmekle ilişkili olması, bu gerilimin nedenlerinden biridir.
Muhafazakar ve dindar bir “Asım nesli” yetiştirmek amacıyla neredeyse bir toplum mühendisliğine soyunan hükümet kadrolarının, önceki iktidarlar dönemini zulüm dönemi, AKP’yi de bastırılmış kimlikler için bir temize çekme ve yeniden doğuş imkanı olarak sunması herkesin bildiği gibi çatışmasız bir seyir izlemedi. Toplumun kültürel tercihler bakımından ikiye bölündüğü, kutuplaştığı bir dönemdir bu. AKP dönemi en çok bu kutuplaşmış kimlikler arasındaki kültürel çatışma üzerinden okunabilir.
Diğer yandan, AKP nezdinde kültür; neoliberal kalkınmacılığın kışkırttığı yeni burjuvazinin tutkusu marka ile yoksulların talepsizleştirilmesini kolaylaştırmanın aracına dönüşen takvanın bir arada bulunuşunun derinleştirdiği fay hattını soğurup görünmezleştiren bir rol de oynadı. Bu kültür, her şeyden önce kendi referans kaynaklarını Osmanlı İmparatorluğu’ndan alan bir hükümdarın tuğrasıyla tescil edildi.
Marka Takva Tuğra; kent planlamasından gündelik yaşama, kamusal alanın düzenleniş biçiminden sanata, üsluptan söyleme kadar her alana sirayet eden bu gerilim ortamının oluşmasında rol oynayan kültürel unsurların izini sürerken, politika ile kültür arasındaki kolay yer değiştirmelerin, kültürel söyleme içerilerek popülerleştirilen siyasetin boy attığı karmaşık zeminde yol almaya çalışıyor.
Kemal İnal, Nuray Sancar ve Ulaş Başar Gezgin’in hazırladığı kitabının yazarları arasında Ahu Antmen, Ali Kenanoğlu, Arif Belgin, Asuman Türkün, Aydın Çubukçu, Aydın İleri, Ayşe Hazar Köksal, Ayşegül Tezören, Aziz Çelik, Burhan Kum, Cemal Dindar, Cenk Saraçoğlu, Cihan Uzunçarşılı Baysal, Çimen Günay-Erkol, Esra Arsan, Esra Ercan Bilgiç, Evren Haspolat, Fehim Işık, Fuat Ercan, Göksel Aymaz, Hacer Foggo, Hakkı Özdal, Havva Ezgi Doğru, Kansu Yıldırım, M. Sinan Birdal, Mete Oğuz, Özlem Duygu Durgun, Pınar Öğünç, Ruhdan Uzun, Seda Başer, Sevda Karaca, Sibel Özbudun, Şenay Aydemir, Taner Timur, Yaşar Adnan Adanalı, Yücel Demirer, Yücel Erten, Z. Tül Akbal Süalp bulunuyor. (www.evrensel.net, 20 Haziran 2015)
2002 yılı civarında doğanlar AKP Hükümetinin gölgesinde büyüdüler, oy kullanma yaşına girenlerin hafızasında da kıyaslama yapabilecekleri başka bir siyasi iktidar yok. İlk gençlik dönemine adım atmış bir kuşağın duygularından davranışlarına, beğenilerinden zevklerine kadar her şey, ekseninde AKP’nin olduğu bir kültür dünyasında şekillenmiş sayılır. Çizgileri şimdi bir hayli netleşmiş kültür dünyasının geçmişteki ipuçlarını ve eğer herhangi bir kırılma yaşanmazsa yakın gelecekteki muhtemel evrimini içeren bir tablo çizmek için yeterince uzun bir süre bu. Toplumsal bir dönüşüm yaratmak iddiasıyla iktidara gelen AKP açısından kültür bir derlenip toparlanma, saflaşma aracı olduğu kadar kendisini geçmişe ve muhaliflerine karşı korunaklı kılan, muhalifleri ile yandaşları arasında sınır çizen bir kimlik vurgusuydu. Bu yüzden etrafında saflaştırdığı kesimlerin canını acıtacak iktisadi düzenlemeleri yaparken de, politik kararları alırken de dikkati hep partinin kültürel iddialarında toplamaya çalıştı. Bunda da bir hayli başarılı olduğu söylenebilir.
Elinizdeki kitap AKP’nin kurduğu kültür dünyasının artık tamamlanmış resmindeki öğeleri, bunların arasındaki bağıntıları irdelemeye ve denk düştükleri iktisadi ve sosyal ilişkileri tartışmaya çalışıyor. Dizginsiz bir piyasaya Neo-Osmanlıcı ütopyanın tuğrasının basıldığı böyle bir dönemde yoksulun takvasının İslami burjuvazinin marka hırsıyla imtihanından çıkan sonuç AKP döneminin de temel çelişkisi olarak beliriyor. Yeni Türkiye bu ikisi arasındaki kurgulanmış uyumdan değil gizlenemeyen derin çelişkiden doğacak gibi görünüyor.
(Tanıtım Bülteninden)
Kitabın Künyesi
Marka, Takva, Tuğra
(AKP Döneminde Kültür ve Politika)
Kolektif
Evrensel Basım Yayın / Evrensel Kültür Kitaplığı
Türkçe
487 s. — 2. Hamur– Ciltsiz — 16 x 24 cm
İstanbul, 2015
ISBN : 9786053313540
Hazırlayan : Kemal İnal, Nuray Sancar, Ulaş Başar Gezgin