Okuyun ama yutmayın, çiğneyin.
Orta Çağ’da Masanluğun Kökleri Masanluk, Avrupa’da özellikle Orta Çağ’da, toplumsal düzenin ve dini otoritenin şekillendirdiği bir dönemde ortaya çıkmıştır. Bu dönemde masallar, sözlü gelenek aracılığıyla nesilden nesile aktarılmış, köylülerden soylulara kadar geniş bir kitleye ulaşmıştır. Masallar, yalnızca eğlence aracı değil, aynı zamanda toplumsal normları pekiştiren, ahlak dersleri veren ve kolektif
OKUMAK İÇİN TIKLAAydınlanmanın Çelişkili Mirası Aydınlanma, insan aklını yücelten ve bireyi otoritenin bağlarından kurtarmayı hedefleyen bir hareket olarak ortaya çıktı. Theodor Adorno ve Max Horkheimer, Aydınlanmanın Diyalektiği eserlerinde bu projenin çelişkilerini derinlemesine inceler. Aydınlanma, bireysel özgürlüğü ve evrensel aklı savunurken, aynı zamanda araçsal aklın egemenliğini güçlendirmiştir. Bu akıl, doğayı ve toplumu kontrol
OKUMAK İÇİN TIKLATeknolojinin Hâkimiyetinin Kökenleri Adorno’nun teknoloji eleştirisi, Aydınlanma’nın rasyonaliteye dayalı ilerleme anlayışına yönelik daha geniş bir sorgulamadan türemiştir. Max Horkheimer ile birlikte yazdığı Aydınlanmanın Diyalektiği eserinde, Aydınlanma’nın akılcı projesinin, insanın doğa üzerindeki egemenliğini artırma çabasıyla teknolojik gelişmelere hız kazandırdığını savunur. Ancak bu egemenlik, yalnızca doğayı değil, insanın kendi içsel doğasını ve
OKUMAK İÇİN TIKLABilginin Peşinde Bir Ruhun Portresi Goethe’nin Faust’unda, baş karakter Faust, insanın evrensel hakikatleri kavrama arzusunun somut bir yansımasıdır. Faust’un bilgiye olan açlığı, Aydınlanma dönemi epistemolojisinin temel ilkesi olan akıl ve deney yoluyla evreni anlama çabasıyla doğrudan ilişkilidir. Aydınlanma düşünürleri, Descartes’in “Cogito, ergo sum”undan Bacon’ın deneysel bilim anlayışına kadar, bilgiyi sistematik
OKUMAK İÇİN TIKLABireysel Bilinç ve Aydınlanma Arayışı Sihirli Flüt, bireyin bilgisizlikten bilgeliğe geçiş sürecini merkeze alır. Ana karakterler Tamino ve Pamina, bir dizi sınavdan geçerek kendilerini ve çevrelerini daha iyi anlamaya çalışır. Bu süreç, bireysel bilinçlenme ve öz farkındalığın gelişimini yansıtır. Eser, insanın akıl ve sezgi yoluyla hakikate ulaşma çabasını, evrensel bir
OKUMAK İÇİN TIKLABireyin Aklını Kullanma Cesareti Kant’ın “Sapere Aude” (Cesaret et, bil!) sloganı, aydınlanmanın temel taşı olarak bireyin aklını özgürce kullanmasını ifade eder. Kant’a göre, bireylerin çoğu, otoriteye ya da geleneklere bağımlılık nedeniyle kendi akıllarını kullanmaktan kaçınır. Bu durum, bireyin “reşit olmama hali” olarak tanımlanır; yani, bireyin kendi kararlarını alma yetisinden yoksun
OKUMAK İÇİN TIKLAAydınlanmanın Işığında Sağduyu Voltaire’in düşünce dünyası, 18. yüzyıl Aydınlanma döneminin temel taşlarından birini oluşturur. Sağduyu, onun eserlerinde bireyin akıl yürütme yetisine dayanan bir rehber olarak öne çıkar. Dini dogmalar, genellikle sorgulanmadan kabul edilen inanç sistemleri olarak, bireyin özgür düşüncesini kısıtlayabilir. Voltaire, Candide ve Felsefi Sözlük gibi eserlerinde, dogmatik inançların bireyleri
OKUMAK İÇİN TIKLAPeter Sloterdijk’in Kritik der zynischen Vernunft adlı eserinde geliştirdiği kinizm kavramı, modern toplumların politik, toplumsal ve bireysel dinamiklerini anlamak için güçlü bir çerçeve sunar. Kinizm, Sloterdijk’in tanımında, “aydınlanmış yanlış bilinç” olarak ortaya çıkar; bu, bireylerin ve kurumların kendi çıkarlarını korurken hakikat ve etik değerlerden bilinçli bir şekilde uzaklaşmasını ifade eder.
OKUMAK İÇİN TIKLA1. Aydınlanmanın Tanımı ve Kant’ın Çerçevesi Kant, Aydınlanma’yı insanın kendi aklını kullanma cesareti olarak tanımlar. Ona göre, bireyin otoriteye körü körüne bağlılıktan kurtulması ve aklıyla özgürce düşünmesi, modern öznelliğin temel taşıdır. Bu, bireyin kendi aklına güvenerek dışsal otoritelerden bağımsız bir şekilde hakikati aramasını gerektirir. Kant’ın yaklaşımı, bireyi evrensel aklın bir
OKUMAK İÇİN TIKLAApollo, Antik Yunan mitolojisinde kehanet, müzik, şifa, güneş ve düzenle özdeşleşmiş çok yönlü bir tanrıdır. Lir, defne ağacı ve güneş gibi semboller, onun bu rollerini derinlemesine yansıtır ve insanlığın anlam arayışına dair evrensel temaları ifade eder. Bu semboller, Apollo’nun hem bireysel hem de toplumsal düzeyde nasıl bir etki yarattığını anlamak
OKUMAK İÇİN TIKLA“Giriş”te devrimi hazırlayan 18. yüzyıl Fransız filozoflarının varolan her şeyin tek yargıcı olarak nasıl usa başvurduklarım gördük. Ussal bir devlet, ussal bir toplum kurulmalıydı; ölümsüz usa karşı olan her şey, amansızca ortadan kaldırılmalıydı. Aynı biçimde, bu ölümsüz usun, o zamanlar bir burjuva olmaya doğru evrim geçiren 18. yüzyıl yurttaşının ülküselleştirilmiş
OKUMAK İÇİN TIKLAModern Kürt şiirinin en önemli temsilcilerinden olan Şêrko Bêkes, 2 Mayıs 1940 yılında Güney Kürdistan’ın Süleymaniye kentinde doğdu. Henüz 8 yaşındayken yine kendisi gibi Güney’in bilinen önemli şairlerinden babasını, Faik Bêkes’i kaybetti. Babası aynı zamanda öğretmen olduğu için sık sık başka şehirlere göç etmişlerdir. Şêrko Bêkes çocukluğundan itibaren şiirin, edebiyatın,
OKUMAK İÇİN TIKLAFransız Devrimi hangi koşullarda oluştu? Devrim rüzgarları esmeye başladığında Fransızlar mutlakyönetimin hiçbir denetime uğramayan keyfi tutamlarından bıkmışlardı. Hükümetin neye yaradığı bilinmeyen usdı-şı uygulamaları da toplumda sıkıntılar yaratıyordu. Fransa kralı tüm erkleri elinde toplamıştı ve özellikle yürütmenin tek sorumlusu ya da daha doğrusu tek sorumsuzu durumundaydı. Savaşa ve barışa karar vermekten
OKUMAK İÇİN TIKLAAklını Özgürce Kullanmak İçin Çizgibilim “Aydınlanma nedir?” nedir sorusuna Kant’ın verdiği yanıt kısa olduğu kadar derindir: Sapere aude! Aklını kullanma cesaretini göster. Peki ama nerede, nasıl başlar Aydınlanma? Kilisenin otoritesinin dışına çıkıp özgürce düşünebilen bu filozoflar kurdukları arkadaşlıklarla başlayan sohbetleriyle vardıkları noktada sadece akıllarını kullanarak mantık ve bilim ile tüm
OKUMAK İÇİN TIKLAEreği dünyayı insana bilim aracılığıyla sunmak olan Aydınlanma hareketi, dünyayı, tarihi, toplumu ve insanı anlamak ve açıklamak için sadece akla başvurulmasını ister. Aydınlanma, akla ve ilerlemeye duyduğu sarsılmaz güvenle, inandırıcılığını yitirmiş geleneğe, tartışılmazlık zırhına bürünmüş otoriteye ve insanı sadece öteki dünya mutluluğuna hazırlayan dinsel yönlendirmeye karşı çıkıp aman vermeyen bir
OKUMAK İÇİN TIKLA50 Soruda İnsanın Tarihöncesi Evrimi – Metin Özbek 50 Soruda Aydınlanma – Afşar Timuçin ve Ali Timuçin 50 Soruda Görelilik Kuramları – İbrahim Semiz 50 Soruda Deprem – Haluk Eyidoğan 50 Soruda Büyük Patlama Kuramı – Metin Hotinli 50 Soruda Yaşamın Tarihi – Deniz Şahin 50 Soruda Yerin Evrimi –
OKUMAK İÇİN TIKLA“50 Soruda” dizisinin ikinci kitabı da yayınlandı: Afşar Timuçin ve Ali Timuçin?in kaleme aldığı “50 Soruda Aydınlanma”. Afşar Timuçin kitaba yazdığı önsözde hedefini şöyle belirliyor: ?Tarihin bütün gelişim süreçlerini doğru olarak kavrayabilmek her şeyden önce yerin ve zamanın toplumsal, iktisadi, kültürel sorunlarını yakından görmekle olasıydı. Aydınlanma devinimini kavramak da ancak
OKUMAK İÇİN TIKLAÖzet Bu yazının hedefi 1980?lerde yaygınlaşıp genel bir eğilim olarak sanat ve tin bilimlerine (felsefe, filoloji, sosyalbilimler) sirayet eden postmodernizmin tarihsel ve siyasal bir değerlendirmesini yapıp paradokslarını ele almaktır. Postmodernizmin Aydınlanma karşıtlığı, yücelttiği kimlik politikaları ve siyasal bağlamı günümüz sosyopolitik ve dünya-tarihsel gelişmeleri ışığında tartışılacaktır. Anahtar Sözcükler: Postmodernizm, Marksizm, Aydınlanma,
OKUMAK İÇİN TIKLA* ?Aydınlanma bir icat mı, bir akım mı, bir dönem mi, bir süreç mi? Sürecin sonu bir komplo mu, bir devrim mi? Başlayıp bitti mi, devam ediyor mu? Bela mı, yoksa aklın olağanüstü lûtfu mu? Bilgin, düşünür ve yazarlar; örneğin İsaac Newton, 1687’de Doğal Felsefenin Matematiksel İlkeleri, John Locke 1690’da
OKUMAK İÇİN TIKLA
