AKHILLEUS – Psikiyatride kullanılan kelimenin mitosu

Nörolojide her gün kullandığımız Achille refleksinin kökeni mitolojinin tâ derinliklerinde yatar. Bir Yunan mitosudur; ama, asıl hadise Troya’da geçer. Yani Çanakkale’de, Anadolu’da…

Homeros’un Iliada’sı, esasında, Ilion yani Troya şehrinin menkibesi olmaktan çok, Akhilleus’un destanıdır.

Peleus ile Thetis’in oğlu olan Akhilleus’un tüm hikâyesini yazmak ne bizim harcımız ne de bu monografinin amacına uyar. Ama, Achille refleksi tabirinin ortaya çıkış mitosundan sözetmemiz gerek…

At adam Kheiron’dan hekimliği de öğrenen, ve bu bilgisini Troya savaşlarında yaralıların ve hastaların tedavisi için kullanmış olan kahraman Akhilleus’un maceralı bir hayata namzet olacağı daha kendisi doğmadan, annesi ile babasının düğün gününden beri belli idi.

Düğün Pelion dağının tepesinde kutlanırken, davet edilmeyen kavga tanrıçası Eris’in hadise çıkartmak için, bir güzellik yarışmasına yol açacak bir altın elmayı* fırlatması, düğünü, davetli üç güzellik tanrıçası arasındaki saç-saça, baş-başa bir kadın kavgasına dönüştürür. Artık o evlilikten hayır beklenemez. Tatsızlıklar birbirini kovalar. Thetis ölümsüz, kocası ölümlü. Çocuklar da ölümlü olduğu için, Thetis onları ölümsüzleştirme çabası içinde, onlardaki ölümlülük tohumlarını yok edebilmek için çocuklarını ateş üzerinde tutmaya başlar. Ancak, bu yöntemle, çocuklarındaki ölümlülük tohumlarını yakacağına çocuklarının kendilerini yakmış olur. Çocuklar ölürler.

Thetis en son doğan küçük oğlu Akhilleus’a başka bir yöntem kullanır. Hakikaten işe yarayan bir yöntem; çocuğu, bir topuğundan tutarak sihirli Styx ırmağına batırmak sureti ile tüm vücudunu silah işlemez bir hale getirir. Ama, o kindar Eris’in gazabı devam eder. Thetis, küçük Akhilleus’un tüm vücudunu Styx’in sihirli sularına batıracağına, aksilik bu ya, eliyle tuttuğu o topuğu suya batırmayı ihmal eder. Bütün vücut ölümsüz olurken tek bir ölümlü kısım işte o topuk kalır…

İleride, büyüyünce, Akhilleus pek çok maceralara katılır, savaşlara girerse de Styx’in sihirli suyu sayesinde ona bir şey olmaz… Ancak, Troya harbinde, Habeşiştan kralı Memnon, Akhilleus’un en iyi arkadaşı Antilokhos’u öldürünce, Akhilleus da öç alma hırsı ile savaşa katılır ve Memnon’u öldürür. Ve, o savaşta topuğundan aldığı bir yara sonucu kendisi de ölür.

İşte bizim Achille refleksimizin oturduğu mitos…

PSYKHIATRIA ve MYTHOS,
Dr. Kriton Dinçmen
Pan Yayınları