Bir İlişkide Haset Yaşadığımı Pratik Şekilde Nasıl Anlarım ?

Bir ilişkide haset yaşadığını anlamak, duygularını farkındalıkla gözlemlemeyi ve belirli işaretlere dikkat etmeyi gerektirir. Erdoğan Çalak’ın İçimizdeki Magma: Haset kitabında haset, “benim olmayan bir şeye sahip olma isteği” olarak tanımlanır ve yetersizlik hissiyle tetiklendiği belirtilir (s. 70).

Aşağıda, bir ilişkide (romantik, arkadaşlık veya ailevi) haset yaşadığını pratik bir şekilde anlaman için Çalak’ın psikanalitik çerçevesine dayanan, kolay uygulanabilir adımlar ve işaretler var.

1. Hasetin İşaretlerini Tanıma

Haset, genellikle kıyaslama, yetersizlik hissi ve öfke gibi duygularla kendini gösterir. İlişkide haset yaşadığını anlamak için şu pratik işaretlere dikkat et:

• Kıyaslama ve Yetersizlik Hissi: Partnerinin, arkadaşının veya aile üyenin başarıları, görünümü, popülerliği veya başka bir özelliği sende “Keşke ben de öyle olsam” veya “Bende bu yok” hissi uyandırıyorsa, bu haset olabilir.
  • Örnek: Partnerin iş yerinde terfi aldıysa ve sen kendi kariyerini yetersiz görüyorsan, bu haset işareti olabilir. Çalak, hasetin kıyaslamadan beslendiğini belirtir (s. 76).
  • Pratik Test: Birinin başarısını duyduğunda midende bir sıkışma veya huzursuzluk hissediyor musun? Bu, hasetin fiziksel bir göstergesi olabilir.
• Gizli veya Açık Öfke: Haset, öfkeye dönüşebilir. Birinin mutluluğuna sevinmek yerine sinirleniyorsan veya eleştirel düşünceler geliştiriyorsan, bu haset kaynaklı olabilir.
  • Örnek: Arkadaşın yeni bir ilişkiye başladıysa ve sen onun partnerini eleştiriyorsan (örneğin, “O kadar da iyi biri değil”), bu hasetli öfke olabilir. Çalak, öfkenin haset enerjisinin bir bileşeni olduğunu söyler (s. 6).
  • Pratik Test: Birinin başarısını duyduğunda, ona karşı ani bir eleştiri veya alaycı bir yorum yapma isteği hissediyor musun?
• Mutluluktan Rahatsızlık: Çalak, hasetin “başkalarının mutluluğundan rahatsızlık duyma” olduğunu belirtir (s. 4). İlişkide birinin iyi bir şey yaşadığını görmek seni rahatsız ediyorsa, bu haset işareti olabilir.
  • Örnek: Partnerin sosyal medyada popüler bir paylaşım yaptıysa ve bu seni rahatsız ettiyse, bu haset olabilir.
  • Pratik Test: Birinin mutluluğunu görünce, sevinmek yerine “Niye bu kadar abartıyor?” gibi düşünceler mi geçiyor aklından?
• Sahip Olma veya Kontrol Arzusu: Haset, ilişkide sahiplenme veya kontrol isteğiyle kendini gösterebilir. Çalak, kadınlarda hasetin sahiplenme, erkeklerde kontrolle bağlantılı olabileceğini belirtir (s. 70-74).
  • Örnek: Partnerinin başka biriyle yakınlaşmasına haset ediyorsan, bu kıskançlıkla karışabilir ve kontrol davranışlarına (örneğin, mesajlarını kontrol etme) yol açabilir.
  • Pratik Test: Birinin başka biriyle vakit geçirmesine karşı aşırı bir rahatsızlık veya kontrol etme isteği hissediyor musun?

2. Savunma Mekanizmaları ve Dirençleri Gözlemleme

Haset, utanç uyandırdığı için savunma mekanizmaları ve dirençlerle maskelenebilir. Çalak, hasetin bilinçdışına itildiğini ve bireyin bunu fark etmeyebileceğini belirtir (s. 6). İlişkide haset yaşadığını anlamak için şu savunmalara dikkat et:

• Yadsıma veya İnkar: Haset ettiğini reddediyorsan, bu bir savunma olabilir. Örneğin, “Ben asla kıskanmam” diyorsan, ama birinin başarısı seni huzursuz ediyorsa, bu inkar olabilir.
  • Pratik Test: Birinin başarısına “Beni hiç etkilemiyor” diyorsun, ama içten içe rahatsızlık hissediyor musun?
• Yansıtma: Hasetini başkasına atfediyorsan, bu yansıtma olabilir. Örneğin, “O bana haset ediyor” diyorsan, kendi hasetini yansıtıyor olabilirsin.
  • Pratik Test: Birini suçlarken, “Acaba ben mi ona imreniyorum?” diye kendine sor.
• Rasyonalizasyon: Hasetini mantıklı gerekçelerle açıklıyorsan, bu direnç olabilir. Örneğin, “Onun başarısı hak edilmedi” diyorsan, hasetini rasyonalize ediyor olabilirsin.
  • Pratik Test: Birinin başarısını eleştirirken, bu eleştirinin gerçek mi yoksa duygusal mı olduğunu sorgula.
• Karşıt Tepki Oluşumu: Haset ettiğin birine abartılı övgüler yağdırıyorsan, bu bir savunma olabilir. Örneğin, “Ne kadar mükemmel bir çift!” diyorsan, ama içten içe rahatsızsın, bu karşıt tepki olabilir.
  • Pratik Test: Birine övgü yağdırırken, bu övgünün samimi mi yoksa zorlama mı olduğunu hissetmeye çalış.

3. Pratik Adımlar: Haseti Hızlıca Anlama

İlişkide haset yaşadığını anlamak için şu pratik adımları uygulayabilirsin:

• Duygularını Not Et: Birinin başarısı, mutluluğu veya ilişkisi seni rahatsız ettiğinde, bu anı hemen not et. Örneğin, “Partnerim iş yerinde ödül aldı, ben huzursuz hissettim.” Çalak, farkındalığın haseti anlamada ilk adım olduğunu belirtir (s. 81).
• Kıyaslama Testi Yap: Birinin özelliği veya başarısı sende eksiklik hissi uyandırıyorsa, bu haset işareti olabilir. Örneğin, “Arkadaşım çok sosyal, ben öyle değilim” düşüncesi haseti gösterebilir.
• Fiziksel Tepkileri Gözlemle: Haset, fiziksel olarak gerginlik, mide sıkışması veya kalp atışında hızlanma gibi belirtilerle ortaya çıkabilir. Çalak, bastırılmış hasetin somatizasyona yol açabileceğini belirtir (s. 73).
  • Örnek: Partnerinin başka biriyle samimi olduğunu görünce midende bir sıkışma hissediyorsan, bu haset olabilir.
• Duygularını Adlandır: Haset, öfke veya kıskançlıkla karışabilir. Çalak, hasetin “onda var, bende yok” düşüncesiyle tanımlandığını söyler (s. 70). Örneğin, “Onun ilişkisi benden daha iyi” düşüncesi haset, “Onun ilişkisini kaybetmek istemiyorum” düşüncesi kıskançlık olabilir.
  • Pratik Test: Hissettiğin duyguyu adlandır: “Bu öfke mi, kıskançlık mı, yoksa haset mi?” Haset, genellikle kıyaslamayla bağlantılıdır.
• Birine Danış: Haset, utanç uyandırdığı için yalnız başına fark edilmesi zor olabilir. Çalak, duyguları ifade etmenin dirençleri azalttığını belirtir (s. 81). Güvenilir bir arkadaşına veya terapiste duygularını anlat.
  • Örnek: “Bir arkadaşımın başarısı beni rahatsız ediyor, bu normal mi?” diyerek bir sohbet başlat.

4. Haseti Dönüştürmek için Pratik Öneriler

Haset yaşadığını fark ettikten sonra, Çalak’ın sevgi odaklı dönüşüm önerileri (s. 81) var.

• Farkındalık Geliştir: Haseti fark etmek, dönüşümün ilk adımıdır. Çalak, duyguları gözlemlemeyi önerir (s. 81). Örneğin, “Bu huzursuzluk haset mi?” diye kendine sor.
  • Pratik: Haset hissettiğinde, 5 dakika dur ve duygunu adlandır (örneğin, “Bu kıyaslamadan kaynaklanıyor”).
• Şükran Uygula: Çalak, başkalarının iyiliğini takdir etmenin haseti azalttığını belirtir (s. 76). Örneğin, partnerinin başarısını kutlamak, haseti sevgiyle dengeleyebilir.
  • Pratik: Her gün birinin olumlu bir yönünü not et (örneğin, “Arkadaşım çok çalışkan”).
• Kıyaslamadan Kaçın: Çalak, kıyaslamanın haseti artırdığını belirtir (s. 76). Sosyal medyadan uzaklaşmak veya kendi hedeflerine odaklanmak yardımcı olabilir.
  • Pratik: Sosyal medya kullanımını günde 30 dakikayla sınırla ve bir hobiyle meşgul ol.
• Mizah Kullan:Leyla ile Mecnun’daki absürt mizah, haseti hafifletebilir. Çalak, sevgi odaklı bir yaklaşımın haseti azalttığını belirtir (s. 81); mizah, bu sevgiyi ifade edebilir.
  • Pratik: Haset hissettiğinde, İsmail Abi’nin bir repliğini hatırlayıp gülümse (örneğin, “Gemilerde talim var!”).
• İletişim Kur: Çalak, duyguları ifade etmenin dirençleri azalttığını belirtir (s. 81). Hasetini dürüstçe paylaşmak, ilişkini güçlendirebilir.
  • Pratik: Partnerine veya arkadaşına, “Başarın beni biraz imrendirdi, ama seninle gurur duyuyorum” gibi bir cümle söyle.

5. Sonuç

Bir ilişkide haset yaşadığını anlamak için kıyaslama, yetersizlik hissi, öfke ve mutluluktan rahatsızlık gibi işaretlere dikkat et. Yadsıma, yansıtma, rasyonalizasyon gibi savunma mekanizmaları ve dirençler, haseti maskeleyebilir; bunları fark etmek için duygularını not et, kıyaslama testi yap ve fiziksel tepkilerini gözlemle. Çalak’ın İçimizdeki Magma: Haset kitabına göre, haset, farkındalık, şükran ve sevgiyle dönüştürülebilir.