İngilizce Gün İsimlerinin Sami Dilleriyle İlişkisi Var mıdır?

tarihinde gönderilmiş tarafından

İngilizce gün isimleri, Cermen (Anglo-Sakson) ve Latin geleneklerinin bir kombinasyonundan türemiştir ve bu gelenekler, Roma’nın Babil astronomik kavramlarını benimsemesiyle şekillenmiştir. Yedi günlük hafta, Mezopotamya’da ortaya çıkan bir yenilik olup, yedi ana gök cismine (Güneş, Ay, Mars, Merkür, Jüpiter, Venüs, Satürn) ve bunlarla ilişkilendirilen tanrılara bağlanmıştır.

  1. Pazartesi (Monday): Eski İngilizce Monandæg (“Ay’ın günü”) kelimesinden gelir ve Latince Lunae dies (Ay’ın günü) ile bağlantılıdır. Ay, Babil mitolojisinde Akadca’da Sin tanrısıyla ilişkilendirilirdi.
  2. Salı (Tuesday): Eski İngilizce Tiwesdæg (“Tiw’in günü”) kelimesinden gelir ve Cermen tanrısı Tiw’e (veya Tyr) atıfta bulunur; bu tanrı, Romalıların Mars’ıyla (Latince Martis dies, Mars’ın günü) eşleştirilmiştir. Babil geleneğinde Mars, savaş ve yeraltı tanrısı Nergal ile ilişkilendirilirdi.
  3. Çarşamba (Wednesday): Eski İngilizce Wodnesdæg (“Woden’in günü”) kelimesinden gelir ve Cermen tanrısı Woden’a (Odin) atıfta bulunur; bu tanrı, Romalıların Merkür’üyle (Latince Mercurii dies, Merkür’ün günü) eşleştirilmiştir. Babil mitolojisinde Merkür, bilgelik ve yazı tanrısı Nabu ile bağlantılıydı.
  4. Perşembe (Thursday): Eski İngilizce Þunresdæg (“Thor’un günü”) kelimesinden gelir ve Cermen tanrısı Thor’a atıfta bulunur; bu tanrı, Romalıların Jüpiter’iyle (Latince Iovis dies, Jüpiter’in günü) eşleştirilmiştir. Babil geleneğinde Jüpiter, Babil’in baş tanrısı Marduk ile ilişkilendirilirdi.
  5. Cuma (Friday): Eski İngilizce Frigedæg (“Frigg’in günü”) kelimesinden gelir ve Cermen tanrıçası Frigg’e atıfta bulunur; bu tanrıça, Romalıların Venüs’üyle (Latince Veneris dies, Venüs’ün günü) eşleştirilmiştir. Babil mitolojisinde Venüs, aşk ve bereket tanrıçası İştar ile bağlantılıydı.
  6. Cumartesi (Saturday): Latince Saturni dies (Satürn’ün günü) ifadesinden gelir ve Eski İngilizce’de Sæternesdæg olarak benimsenmiştir. Babil astronomisinde Satürn, Ninurta tanrısıyla ilişkilendirilirdi veya bazen uzak ve uğursuz bir gezegen olarak görülürdü.
  7. Pazar (Sunday): Eski İngilizce Sunnandæg (“Güneş’in günü”) kelimesinden gelir ve Latince Solis dies (Güneş’in günü) ile bağlantılıdır. Güneş, Babil tanrısı Şamaş ile ilişkilendirilirdi; bu tanrı, adalet ve ışığın tanrısıydı.

Mezopotamya Etkisi

İngilizce gün isimlerinin Mezopotamya dilleriyle bağlantısı, Babil astronomik ve takvim sistemlerinde yatmaktadır. Bu sistemler, Greco-Roma dünyasını ve ardından Cermen dillerini etkilemiştir:

  1. Yedi Günlük Hafta: Sümerler ve Babilliler, yedi günlük döngü kavramını geliştirdi; bu, muhtemelen yedi görünür gök cismine dayanıyordu. Bu sistem, Yunanlar ve Romalılar tarafından benimsendi; onlar, günleri kendi tanrılarıyla adlandırdı ve bu tanrılar Babil tanrılarıyla ilişkilendirildi. Örneğin, Babil tanrısı Marduk (Jüpiter), Greco-Roma kültüründe Zeus/Jüpiter ile eşleştirildi.
  2. Astronomik Bağlantılar: Babilliler, her günü bir gök cismi ve onun tanrısıyla ilişkilendirdi. Bu gelenek, Büyük İskender’in fetihlerinden sonra Helenistik dünyaya geçti ve Babil astronomisi, Yunan ve Roma gelenekleriyle harmanlandı. Romalılar bu sistemi benimseyerek günleri kendi tanrılarıyla adlandırdı (örneğin, Mars için Martis dies), bu da daha sonra Cermen kabileleri tarafından kendi tanrılarıyla (örneğin, Mars için Tiw) değiştirilerek İngilizce gün isimlerine dönüştü.
  3. Dilbilimsel Etki: İngilizce gün isimleri, doğrudan Sümerce veya Akadca’dan türememiştir, ancak günleri gök cisimleri ve tanrılarla adlandırma fikri Mezopotamya’dan kaynaklanır. Akadca, bölgede ortak dil olarak bu fikirlerin yayılmasını sağladı. Örneğin, Akadca’da Ay tanrısı Sin için kullanılan isim, sonradan kültürlerde Ay’ın gününün adlandırılmasında etkili oldu, ancak kullanılan kelimeler (örneğin, Latince Luna) Akadca değildi.
  4. Kültürel Aktarım: Babil sistemi, Helenistik aracıların etkisiyle Roma İmparatorluğu’na ulaştı. Romalılar, Babil tanrılarını kendi tanrılarıyla değiştirdi (örneğin, Marduk Jüpiter oldu, İştar Venüs oldu) ve bu isimler Latince’de korundu (Solis dies, Lunae dies vb.). Cermen kabileleri, Roma hafta sistemini benimsediğinde, Roma tanrılarını kendi tanrılarıyla değiştirdi (örneğin, Merkür için Woden, Jüpiter için Thor), bu da bugünkü İngilizce gün isimlerini oluşturdu.

Önemli Bağlantı Noktaları

  • Babil Astronomisi: Günlerin yedi gök cismine bağlanması, Mezopotamya’dan kaynaklanır ve bu sistem, İngilizce gün isimlerinin temelini oluşturur.
  • Kültürel Etkileşim: Mezopotamya’nın geniş ticaret ve kültürel ağları, astronomik bilgilerin Yunan, Roma ve Cermen dünyasına yayılmasını sağladı.
  • Dolaylı Etki: İngilizce gün isimleri, doğrudan Mezopotamya dillerinden türemese de, Babil’in yedi günlük hafta ve gök cismi-tanrı eşleştirmeleri, bu isimlerin oluşumunda dolaylı bir rol oynadı.

Sonuç

İngilizce gün isimleri, doğrudan Sümerce veya Akadca gibi Mezopotamya dillerinden türememiştir, ancak Babil’in astronomik ve takvim sistemleri, yedi günlük hafta ve gök cisimleriyle günleri ilişkilendirme geleneği aracılığıyla dolaylı bir etkiye sahiptir. Bu gelenek, Yunan ve Roma kültürleri üzerinden Cermen dillerine ulaşmış ve İngilizce gün isimlerini şekillendirmiştir.