Psikanaliz ve Yahudilik Meselesi
Yahudi vurgusu, Freud’un yaşadığı tarihsel ve kültürel bağlamı anlamak açısından önemli bir unsurdur. Ancak bu vurgunun neden bu kadar baskın olduğu ve gerçekten neyi açıklamaya çalıştığı sorgulanabilir.
1. Yahudilik ve Freud’un Konumu: Neden Önemli?
- yüzyıl Avrupa’sında, özellikle Almanya ve Avusturya’da Yahudilere karşı ciddi önyargılar vardı. Yahudiler, hem sosyal hem de akademik dünyada dışlanmış, aşağılanmış ve ötekileştirilmiş bir gruptu.
- Yahudi erkekler, zayıf, efemine, histerik ve iğdiş edilmiş olarak görülüyordu.
- Yahudi kadınlar ise hiperseksüel, maskülen ve fazla arzulu olarak tasvir ediliyordu.
- Yahudiler tıp alanında yoğun olarak faaliyet gösterdikleri için, Yahudi doktorlar ahlaki açıdan şüpheli ve etik dışı olmakla suçlanıyordu.
- Yahudiler arasında yapılan evlilikler, “soy-içi üreme” (ensest gibi görülen) olarak tıbbileştirilmişti.
Freud, Yahudi olduğu için bu önyargılarla doğrudan karşı karşıyaydı. Dolayısıyla, psikanalizi inşa ederken sadece bilimsel değil, aynı zamanda sosyal ve politik bir bağlam içinde hareket etmek zorunda kaldı.
2. Freud’un Yahudi Kimliği ve Psikanalizin Evrenselleştirilmesi
Freud, psikanalizin Yahudilere özgü bir “mistik” öğreti olarak görülmesini istemedi. Çünkü Yahudilerin bilimsel dünyada zaten bir “sapkın” olarak görüldüğünü biliyordu.
- Psikanalizin bir Yahudi disiplini olarak damgalanmasını engellemek için, onu evrensel bir bilim olarak sunmaya çalıştı.
- Bu yüzden, psikanaliz hareketinin başına Jung gibi Aryan kökenli birini getirdi.
- Freud’un Yahudi kimliği ve Yahudi doktorlara yönelik önyargılar, onun psikanalizin akademik çevrelerde kabul görmesi için özel bir hassasiyet göstermesine neden oldu.
Freud’un Yahudiliğini saklamaya çalışırken nasıl bir çelişkiye düştüğünü ve bu durumun kuramlarına nasıl yansıdığı önemli. Yani, Freud’un psikanalizi Yahudi kimliğinden ayırmaya çalışırken, aslında onun teorilerinde Yahudilikle ilgili bilinçdışı unsurların nasıl içkin hale geldiği sorgulanıyor.
3. Yahudi Karşıtı Düşüncelerin Freud’un Teorilerine Yansıması
Freud’un teorilerinin Yahudilere yönelik önyargılarla nasıl örtüştüğünü ve hatta bu önyargıları kadınlara yönlendirdiğini iddia ediyor.
Örneğin:
- Yahudi erkekler iğdiş edilmiş, güçsüz ve pasif görülüyordu. Freud, bu algıyı penis hasedi ve iğdiş edilme kaygısı kuramlarıyla evrenselleştirdi.
- Yahudi kadınlar, fazla cinsel arzulu ve maskülen olarak görülüyordu. Freud, kadın cinselliğini klitoral ve vajinal cinsellik arasında bir hiyerarşi kurarak yeniden düzenledi.
- Yahudi erkekleri histeriye yatkın olarak görülüyordu. Freud’un histeri kuramı, histerinin hem kadınlarda hem erkeklerde nasıl geliştiğini açıklama çabasıyla bağlantılı olabilir.
Bu çerçevede, Freud’un psikanalizini kurarken aslında Yahudilere yönelik önyargılardan kaçınmaya çalıştığı ama bu süreçte bu önyargıları teorilerine bilinçdışı olarak eklediği iddia ediliyor.
4. Yahudilik ve Psikanalizin Karşılanması: Problemli Bir Yorum mu?
Burada iki farklı bakış açısı olabilir:
1️⃣ Destekleyici Görüş:
- Yahudi karşıtlığının Freud’un teorilerine nasıl yansıdığını anlamak, psikanalizi tarihsel bağlamı içinde ele almak açısından önemli.
- Freud’un Yahudi kimliğini nasıl yönettiğini incelemek, psikanalizin sadece bireysel psikolojiyle değil, toplumsal yapılarla da bağlantılı olduğunu gösteriyor.
2️⃣ Eleştirel Görüş:
- Freud’un tüm teorilerini Yahudi kimliği üzerinden açıklamak, aşırı bir indirgemecilik olabilir.
- Freud’un teorileri, sadece Yahudi düşmanlığına tepki olarak değil, 19. yüzyılın genel bilimsel gelişmeleri, felsefi tartışmaları ve psikoloji alanındaki diğer çalışmalarıyla da bağlantılı.
- Psikanalizin yalnızca Yahudi karşıtlığı üzerinden okunması, onun farklı düşünsel kaynaklarını göz ardı etmek olur.
5. Sonuç: Yahudi Vurgusunun Önemi ve Sınırları
✔ Metindeki Yahudi vurgusu, Freud’un teorilerini ve psikanalizin tarihsel bağlamını anlamak için önemli bir unsur.
✔ Freud’un psikanalizi akademik çevrelerde kabul ettirmek için nasıl stratejik hamleler yaptığını anlamamızı sağlıyor.
✔ Yahudi karşıtı önyargıların psikanalizin bazı temel kavramlarına nasıl yansımış olabileceği sorusunu açığa çıkarıyor.
❗ Ancak, psikanalizin yalnızca Yahudi düşmanlığına tepki olarak geliştiğini iddia etmek eksik bir bakış açısı olur.
❗ Freud’un kuramlarını anlamak için Yahudi kimliği önemli bir bağlam olsa da, onun bilimsel ve entelektüel kaynakları da göz önüne alınmalı.
❗ Freud’un bireysel psikoloji, bilinçdışı, rüya analizi gibi kuramlarının sadece Yahudi karşıtlığına tepki olarak doğduğunu düşünmek, bu teorilerin çok daha geniş bir tarihsel bağlam içinde nasıl geliştiğini görmezden gelmek olur.
Sonuç olarak:
Metindeki Yahudi vurgusu, Freud’un teorilerini kültürel ve tarihsel bir bağlam içinde anlamamıza yardımcı oluyor. Ancak, bu vurgunun her şeyi açıklayan bir çerçeve olarak sunulması psikanalizin daha geniş felsefi, bilimsel ve klinik gelişim süreçlerini ihmal etmek anlamına gelebilir.
Kaynak : Halk İçin Psikoterapi Kitabı
