Sihirbazlar, Üçkağıtçılar ve Palyaçolar: Bağımlılıklarda Erillik

tarihinde gönderilmiş tarafından

“Magicians, Tricksters and Clowns: Masculinity in Addictions” başlıklı bu bölüm, Marion Woodman’ın analitik psikoloji çerçevesinde bağımlılıkların köklerini ve bireyin içindeki eril enerjilerin bu süreci nasıl yönlendirdiğini incelemektedir. Bölüm, bağımlılık eylemini, bilinçdışı bir “katil” figürünün yönettiği büyülü bir kendini imha eylemi olarak ele alır.

1. Bağımlılık ve Büyü (Magician)

Bağımlılık, eylemi gizlemek için davranışı rasyonelleştirmeyi gerektiren psikolojik bir kaçıştır. Bu eylem, bağımlının bilmediği, ancak yatıştırılması gereken “bilinmeyen biri” (katil) tarafından gerçekleştirilir; aksi takdirde sonuçlar yıkıcı olabilir.

  • Büyülü Yaşam: Bağımlı, sihrin (magic) hâkim olduğu büyülü bir yaşam sürdüğüne inanır. Her öldürüldüğünde (bağımlılık eylemiyle kendini yok etme), sihirli bir şekilde yeniden canlanır ve bu büyüyü test etmeye devam eder.
  • Ayinsel Parodi: Bağımlılık, doğal unsurları Cennetin sütüne (milk of Paradise) dönüştüren, ancak aslında kutsal bir eylemin şeytani bir parodisi olan bir büyü ayinidir. Bağımlılığın nesnesi, hem kutsal hem de yasaklanmış anlamına gelen “tabu” olarak algılanır ve yoğun bir arzu uyandırır.
  • Güven İhaneti: Bir bağımlılığın merkezinde, çoğu zaman güvene karşı işlenmiş köklü bir ihanet yatar. Ebeveyn figürlerine yansıtılan bu büyülü güç, istismar edildiğinde (fiziksel veya psikolojik), bedenin kendisi tabu bir nesneye dönüşebilir; kişi hem bedene hapsolmuş hem de bedene girmesi yasaklanmıştır.

2. Bağımlılıklarda Eril Kompleksler ve Beden

Bağımlılık, bedenle travmatikleşmiş bir ilişkinin yeniden canlandırılmasıdır. Bilinçdışındaki bu durum, ego bilinci için bir engel oluşturur.

  • Bedenin Zorba Olması: Ebeveyn figürleri çocuğun bedenine bir nesne gibi davrandığında (doldurulacak, boşaltılacak, cezalandırılacak veya oynanacak bir nesne), bu beden nihayetinde sevilmeyen bir zorbaya (tyrant) dönüşür. Bu zorba, bilince direniş gösterir ve bilinçli egonun yetki alanı dışındadır.
  • Sihirbaz Baba Figürü: Bağımlı kadınların analizinde, sihirbaz figürü sıklıkla babayı temsil eder. Julia örneğinde, babanın psikolojik sedüksiyonu, kızı için numine (kutsal) ve gizli bir dünya yaratır, ancak aynı zamanda onu utanç ve ihanet duygusuyla baş başa bırakır. Bu durum, bilinçdışında duygusal kalbinin ayrılmasına ve sonrasında erkekleri sürekli olarak ihanet eylemlerine manipüle etmesine neden olur.
  • Kurtuluş Yolu: Bağımlılıktan kurtuluş, “Ben kendimi terk etmeyeceğim, suçlu değilim, olduğum kişi olacağım” diyerek yaratıcılığa ve gizeme yönelmeyi gerektirir. Bağımlılık, Self (Öz) tarafından bireyi “cisimleşme” (incarnation) deneyimine yönlendirmek için kullanılan bir yol olarak algılanmaya başlanır.

3. Dönüşüm Figürleri: Palyaço ve Üçkağıtçı (Clown/Trickster)

Sihirbazın yıkıcı büyüsünden kurtulmak için, zıtlıkların gerilimini taşıyabilen ve ataerkil yapının katılığına meydan okuyan yeni eril enerjilere ihtiyaç vardır.

  • Palyaço (Clown): Palyaço enerjisi, kişisel egonun sihirbazın pençesindeki trajik bakış açısından, trajediye bakıp aynı anda gülebilen transpersonel bir bakış açısına geçişi sembolize eder. Palyaço, sahiplenici, ego merkezli kavrayışı feda etmenin (sacrifice) acısını bilmesine rağmen, özgürlüğe yol açan ayrılmayı (detachment) onurlandırır.
  • Merlin Arketipi: Palyaço ve sihirbaz unsurlarını bir arada taşıyan Merlin, bağımlılıkların dönüşümünde önemlidir, çünkü Lucifer’in ışığını ve olgun bakirenin köklenmişliğini birleştirir. Bu figür, zıtlıkların gerilimini tutacak bilince sahiptir ve böylece katı kolektif bilinci telafi eder.
  • Perceval ve Yaralı Erillik: Bağımlı kadınların rüyalarında ortaya çıkan Perceval animusu (genç, anneyi arayan, bilinçsiz erillik), gerçeklikle başa çıkma konusunda ayrım yeteneğinden yoksundur ve annenin dar dünyasına hapsolmuştur. Bu yaralı erillik, bireyin bilinçdışındaki ölümle flört eden veya tehlikeyi göze alan asi figürler (boğa güreşçileri, dublörler, serseriler) tarafından telafi edilir. Bu asi enerji, kolektif bilinçdışının eskimiş yasalara ve geleneklere boyun eğmeyen potansiyelini taşır.

Bölüm, bağımlılıkla mücadele eden bireylerin, kendilerini “cinayet” (yıkıcı eylem) tuzağına düşüren sihirbazın etkisinden kurtulup, “kurban etme” (ego arzusundan vazgeçme) yolunu seçmeleri gerektiğini vurgular; bu da içsel enerjileri bütünleştirerek yeni bir kimlik (yeni bir hayat) yaratmaya yol açar.