Edebi Eserler Yarıştırılmalı mıdır? – Ümit Yıldırım

Son yıllarda edebiyat alanında eleştiri azalırken edebiyat yarışmaları artıyor. Bu sürece nasıl bakmalıyız? Bu sürecin değerlendirilmesinin öneminin arttığı bir gerçek. Ama doğru bildiğimiz bir fikir var ise o da şudur: Eleştiriler, ele alınan eserin yada yazarın iyi anlaşılmasını sağlamakla kalmıyor eserdeki hakikatin açığa çıkarılmasını da sağlıyor. Özetle eserin değerini ortaya koyarak okuru aydınlatıyor. Okurun bağımsız düşünmesine katkı sunuyor.

Kısaca yarışmaların ne olduğuna bakalım: Yarışmalar bir veya birden fazla edebiyat türünde olmaktadır. Yarışmanın düzenleyicisi veya kurumun amacı bir konuyu işlemek olduğu gibi bir yazarın anısını yaşatmak da olabilir. Yarışmalarda eserleri değerlendiren bir seçici kurul veya jüri bulunur. Her yarışmada genelde maddi olmasıyla ödüller bölümü bulunmaktadır. Yarışmanın bir şartnamesi, kuralları belirlemektedir. Yarışmayla ödül alan eserler, yarışmayla birlikte tanıtımını yapmış olmaktadır. Dolayısıyla eser okurların ilgisini çekmektedir. Bazen seçici kurullar ödül verdiği eserlerin ödüllendirme gerekçelerini kamuoyuna açıklamaktadır. Yarışmanın sonunda mutlaka ödül töreni yapılmaktadır.

Aşağıda oluşturulan roman, öykü, şiir vb. yarışmalarına dair sorularla ?edebiyat yarışmaları?nı sorgulamak ve anlamak istiyorum:

1. Yarışmalar yoluyla eserler değerlendirilebilir mi?
2. Bir eserin değerlendirmesinde eleştirmenlerin ve eleştiri yazılarının azalmasının fakat edebiyat yarışmalarının artışını nasıl değerlendiriyorsunuz?
3. Her edebiyat yarışmasını ciddiye almalı mıyız?
4. Yarışmanın parasal destekçisi veya düzenleyen kurumun ödül alan eserlerin belirlenmesinde bir etkisi olabilir mi?
5. Bir eserin değeri nasıl belirlenebilir?
6. X yarışma jürisinin değerlendirmesiyle ödül alan eser, ödüle değer görülmeyen eserden daha mı değerlidir?
7. Aynı edebiyat türünde X jürisinden ödül alan eserler ile Y jürisinden ödül alan eserler farklı olduklarında değerlendirmemiz nasıl olacaktır?
8. Edebi eseri değerlendiren jüri, eseri değerlendirme yetkinliğine sahip midir? Yetkin olup olmadığını nasıl bilebiliriz?
9. Yarışmalar yoluyla belirli eserlere ödüller verilerek okur yönlendirilerek bağımsız düşünme ve değerlendirme hakkı elinden mi alınıyor?
10. Edebiyat eserlerini değerlendirme mekanizması olarak ilgili esere dair eleştiri makaleleri yazılarak değerlendirilemez mi?
11. Eserlere dair eleştiri yazıları yazılarak okurların bağımsız değerlendirmesi sağlanabilir mi?
12. Edebiyat yarışmaları düzenlenmesi ile edebi değeri yüksek eserler ortaya çıkarılabilir mi?
13. Sıralamaya giren eserlere maddi ödül verilmesi ile o esere değer biçilebilir mi?
14. Yarışmalarda ödüllerin öne çıkarılmasıyla edebi değer geri plana mı itiliyor?
15. Edebiyat yarışmalarının düzenlenmesi yazar açısından teşvik edici midir?
16. Yarışmalarda ödüle değer bulunmayan eserin yazarında olumsuz duygu ve düşünceler yaratabilir mi?
17. Yarışmalarda ödül alan eserlerin ve yazarların tanınmasını kolaylaştırır mı?
18. Yarışmalarda ödül alan eserlerin tanınmasıyla okura seçim kolaylığı ve zaman tasarrufu mu sağlar yoksa okuru araştırma ve sorgulama tembelliğine mi iter?
19. Edebiyat tarihinde edebi değeri yüksek fakat ödül almayan eserler bulunmakta mıdır?

Bu soruların çoğalmasını desteklerken yanıtları üretmemiz ve çoğaltmamız dileğiyle?

Yazan: Ümit Yıldırım